Tek Vergi Sistemi

Halit Uzan    Nisan 18, 2014    Yorum   

Tek Vergi Sistemi

On Yedinci ve On Sekizinci Yüzyıla kadar gerilere giden fakat günümüzde önemini kaybetmiş olan bir vergicilik cereyanıdır. Bu cereyanın ana fikri, ekonomilerde bütün vergilerin kaldırılıp, kamu varidatının tek bir vergiden sağlanmasıdır. Bu fikir bazan ekonomik düzenin tabiî sonucu olarak, bazan çok verginin tatbikat zorlukları gibi pratik nedenlerle savunulmuştur.
Bilimsel bir açıdan ekonomik sistemin bir unsuru ve başlıbaşına bir müessese olarak tek vergi fikrini yaymağa çalışan ekol On Sekizinci Yüzyılda Fizyokratların. Fizyokratlara göre, ekonomide sadece tarımla uğraşan sınıf, müstahsil sınıftır. Sosyal sınıflara paralel olarak, ekonomideki bütün diğer faaliyetler dışında, değer yaratan faaliyeti sadece tarımdır. Buna göre, tarım sektörü dışında her hangi bir faaliyetten alınan vergi in’ikâs sonucunda tarım sektörüne aktarılmış, ancak bu arada bazı idarî ve formel güçlükler çekilmiş olacaktır, öngörülen varidatın sağlanması ve fakat idarî zorlukların ortadan kaldırılması için bütün vergilerin kaldırılıp, sadece tarım üzerine vergi salınması teklif edilmiştir.

On Dokuzuncu Yüzyılda tek vergi fikri, Almanya’da tek gelir vergisi, Fransa’da ise tek pul vergisi olarak ileri sürülmüştür. Bu arada Fransa’da tek kapital vergisi halinde tek vergi fikri müdafaa edilmiştir.
Yine On Dokuzuncu Yüzyılda Amerika Birleşik Devletlerinde de tek vergi fikrinin savunulduğu görülür. Bu ülkede tek vergi Sherman ve H. George tarafından farklı gayelerle ileri sürülmüştür. Her iki maliyeciye göre de vergi gayri- menkuller üzerine salınmalıdır. Sherman’a göre gayrimenkul üzerine salınan bu vergi in’ikâs yolu ile tüketicilere geçecektir. H. George’a göre ise arsa ve arazi üzerine salınacak bir vergi, hem in’ikâs etmeyerek gayrimenkulün maliki üzerinde kalacak, hem devletin muhtaç olduğu bütün varidatı sağlayabilecektir. George’nin düşüncesine göre böyle bir vergi çok da âdil olacaktır. Çünkü arsa ve arazi gibi gayrimenkuller topluma ait olmalıdır. Hele bunların değerlerinde zamanla meydana gelen artışlar kesin olarak topluma maledil- melidir.
Tek vergi fikri pek taraftar bulamadı ve bir süre bu fikrin savunucusu pek çıkmadı. Ancak son zamanlarda Fransa’da 1950′lerde iki kişinin tek vergi fikrini yeniden ortaya attıkları görülmektedir. Bunlardan Simonian, hammadde üzerinden alınan ilk madde vergisi fikrini^ Schueller ise, enerji üzerinden alınan enerji vergisi fikrini ileri sürmüşlerdir. Ancak bu fikirler de pek ta- taraftar bulmamıştır.
Almancası : AUeinsteuer, Universalsteuer.
Fransızcası : impôt unique.
İngilizcesi ; single tax.