Türkiye'nin Toplumsal Yapısı 2. Dönem Final Soruları
Cevap: Vergilendirme yerine çoğu zaman dış borçlanma ve para basma yolu seçilmiştir.
Fransız sosyolog Michel Foucault (Mişel Fuko), modern toplumda ortaya çıkan bilimsel alanların, toplumu oluşturan bireyleri, piyasanın ve devletin talepleri doğrultusunda sınıflamak, normalleştirmek, ehlileştirmek gibi işlevler üstlendiğini iddia eder. Örneğin modern öncesi dönemde pekala toplumun içinde yaşayabilen deliler, modernleşme ile birlikte giderek toplumdan ayrıştırılarak tımarhanelere kapatılmıştır. Aynı zamanda ‘sağlıklı’ bir ruhun hangi özelliklere sahip olduğu tanımlanır ve sıradan insanlar bu yönde telkinlerle biçimlendirilir. Foucault’ya göre psikoloji biliminin esas işlevi işte budur.
2 - Yukarıdaki paragrafta psikoloji özelinde örneklenen düşünme tarzını sosyolojiye uygularsak, aşağıdaki şıklardan hangisi, sosyolojinin benzer işlev üstlendiği bir durumu göstermez?
Cevap: Sokak çocuklarının taleplerini ve sorunlarını tespit etmeye yönelik, birebir çocuklarla görüşme yaparak yürütülen bir araştırma.
3 - Aşağıdakilerden hangisi popülist politikaların uzun vadeli sonuçları arasında sayılamaz?
Cevap: Önceki seçkinci statükoyu alt üst eder ve demokratik kurumların yerleşiklik kazanmasını sağlar.
4 - Aşağıdakilerden hangisi yükselme döneminde Anadolu’daki tarımsal yapının temel özellikleri arasında sayılabilir?
Cevap: Tarımsal üretim insan ve hayvan gücüne dayalı organik enerjiye bağlıdır.
5 - Aşağıdakilerden hangisi toplumsal yapının bileşenleri arasında değildir?
Cevap: Tarihsel süreç
Toplumsal yapı kavramı içindeki ‘yapı’nın tanımlanması zordur. Zira kavram aynı anda hem bir bütünü hem de bütünün parçalarını ve bunların iç bağlantılarını tarif etmek için kullanılır.
6 - Aşağıdaki kullanımlardan hangisi yukarıdaki ifadede belirtilen durumu örneklemez?
Cevap: Dilin belirlenmiş yapısı, toplumsal değerlerin nasıl ifade edilebileceğinin sınırını çizer.
7 - Aşağıdakilerden hangisi, modernleşme ile birlikte, ekonomik alanda görülen değişmeler arasındadır? (25.soruya dikkat!!! yaygınlaşması/doğuşu)
Cevap: Pazar ekonomisinin doğuşu
I. Müsadere uygulamasının kaldırılması
II. Memurlara düzenli aylık ödeme uygulamasının getirilmesi
III. Her yıl yeniden tayin usulünün getirilmesi
IV. Nazırlıkların (Bakanlıkların) kurulması
V. Devlet örgütlenmesinde modern bir hiyerarşik rütbe sisteminin getirilmesi
8 - Bu gelişmelerle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi geçerli değildir?
Cevap: Merkezi devlet gelirlerinin artışıyla sonuçlanmışlardır.
9 - Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’de 1970’li yıllarda toplumun siyasallaşmasının nedenleri arasında sayılamaz?
Cevap: Güçlü tek parti hükümetlerinin siyaseti teşvik etmesi
10 - Aşağıdakilerden hangisi ithal ikameci ekonomi modelinin karşılaşabileceği darboğazlar arasında sayılamaz?
Cevap: Yerli sanayinin dış rekabete karşı korunamaması
11 - Türkiye’de, örneğin yoksulluk olgusu, Batı’da geliştirilen kuramlarla örtüşmemektedir. Aile ve hemşerilik bağlarının korunması, yoksulluğun yaşanma biçimini değiştirmektedir.
Bu önerme, aşağıdaki görüşlerden hangisine dayanmaktadır?
Cevap: Batı toplumlarını gözleyerek oluşturulan kuramsal yaklaşımlar, Batı-dışı toplumlarda olup
bitenleri kavramak için yeterli olmayabilir.
12 - Aşağıdakilerden hangisi millet sisteminin özellikleri arasındadır?
Cevap: Millet sisteminde ayırıcı en önemli kıstas din ve ona bağlı mezheptir.
13 - Aşağıdakilerden hangisi, klasik çağda Osmanlı merkez bürokrasisinde yer alan gruplar içinde sayılamaz?
Cevap: Anadolu kökenli Türki aristokrasi (soylular)
14 - Aşağıdaki yargılardan hangisi geçerli değildir?
Cevap: Türkiye II. Dünya Savaşı başlangıcında, ABD safında sıcak savaşa katılmıştır.
15 - Osmanlı’da vergi verenler ve vergiden yararlananlar olmak üzere ikiye ayrılabilir.
Aşağıdakilerden hangisi vergi veren grup içinde yer almaz?
Cevap: Sipahi
16 - Aşağıdakilerden hangisi Necmettin Erbakan’ın kurduğu partiler arasında değildir?
Cevap. Demokrat Parti
Toplumsal yapı kavramı, hem (ekonomi, sınıf gibi) çok genel hem de (rol, statü, ilişki) gibi çok spesifik kavramları aynı anda kapsamaktadır.
17 - Bu ifadeye göre, aşağıdaki araştırmalardan hangisi toplumsal yapı analizi için kullanılamaz?
Cevap: Şirket çalışanlarının şirkete bağlılığını artırmaya yönelik doğru teşviklerin belirlenmesi için yapılan bir anket
18 - Cumhuriyet döneminde kurumsallaşmış İslam’ın ve popüler dinin giyim, muska, falcılar, kutsal şeyhler, evliya türbeleri ve bayramlar gibi önemli unsurlarına müdahale edilir. Aşağıdakilerden hangisi bununla bağlantılı bir önlem sayılmaz?
Cevap: Osmanlıca sözcüklerin Türkçe karşılıklarının bulunması
11. ÜNİTE
Soru: Toplumsal cinsiyet nedir?
Kadın ve erkek kimliklerinin ve bunlara dayanan toplumsal rollerin doğuştan getirdiğimiz biyolojik farklılıklara dayandığı genel bir toplumsal kabuldür.
Soru: Toplumsal cinsiyete bir örnek?
Kadınların doğaları gereği çocuk bakımına daha yatkın olduğu düşünülür. Ama aslında bu biyolojik doğamız gereği değil, tarihsel ve toplumsal yollarla şekillenen cinsiyet kodlarımın bir sonucudur.
SORU: Ataerkil(patriarka) nedir?
Erkeğin hiyerarşik ilişkide üstün taraf kabul edilmesine dayalı düzenin adıdır.
SORU: Patriarkal düzen erkekler açısından hangi durumlarda dezavantajlıdır?
Erkek patriarkal düzen içinde kendilerine biçilen roller altında ezilirler. ör:” erkekler ağlamaz”
SORU: Kadınlık ve erkekliğe ilişkin kodlar tarih içerisinde nasıl bir süreç izlemişlerdir?
Bu kodlar dinamik bir süreç içinde oluşmaktadır ve asla durağan ve donuk değildir. Ör: Önceden kadınlar ev dışında çalışamaz düşüncesi halimken; bugün birçok kadın ev dışında da çalışıyor. Yani zaman içinde kodlarda değişme yaşanmıştır.
SORU: Toplumsal cinsiyet kodlarının tarih içinde değişmesine ve toplumsal olarak kurgulanmasına rağmen değişmeyen olgu nedir?
Kadın ve erkek arasındaki ilişkinin asimetrik ve hiyerarşik olması
**Toplumsal cinsiyet: gender
** Biyolojik cinsiyet: sex
SORU: Patriyarkal düzen kadınlar arsında nasıl bir hiyerarşi yaratır?
Birçok toplumda yaşlı kadınlar genç erkeklerden daha fazla söz sahibidir. Ya da kadının kadını ezdiği bir ilişki gelin kaynana ilişkisidir.
SORU: Sosyoloji, tarih, antropoloji gibi birçok disiplini toplumsal cinsiyet teması etrafında birleştiren interdisipliner alan nedir?
Feminist hareket
SORU: Sufragat hareketi nedir?
Kadınların oy hakkı kazanabilmek için başlattıkları harekettir. Burjuva devriminden çok sonra oy hakkı elde ettiler.
Kadınlara oy hakkı veren ülke yeni Zelanda(1893) sonra sırasıyla 1917’de sosyalist Rusya, 1918’de İngiltere, 1920’de ABD, 1934’te Türkiye, 1944’te Fransa,1971’de İsviçre “
SORU: Osmanlı döneminde kadın haklarına ilişkin ilk hareketler nasıl oluştu?
Modernleşme sürecinden etkilenen ve onu etkilemek isteyen erkek aydınların oluşturduğu kamusal alan içinde “modernleşmenin kadın ve aile üzerine etkisi” tartışılmaya başlandı.
Bu batıcı erkek aydınlar kadını hem gelenekten kurtarmak istiyor hem de fazla kurtulursa geleneksel alan ve bu alan üzerindeki denetimlerini kaybedecekleri korkusu ile kadının özgürlüğünü sınırlamaya çalışıyorlardı.
SORU: Osmanlı’da kadının kamusal alana katılımı nasıl oldu?
Hayırseverlik faaliyetleriyle başladı.
SORU: Kadınların barınma ve geçim sorunlarını gidermek için yine kadınların kurduğu dernekler nelerdir?
“şevkat-i Nisvan Derneği
“Osmanlı Şevkat Cemiyeti Hayriyesi
"Himaye-i Fukaraperver Cemiyeti
"Hilal-i Ahmer
SORU: Kadınlara istihdam sağlamak için kurulan dernekler nelerdir?
“Osmanlı Türk Kadınları esirgeme derneği”
"Osmanlı kadınları çalıştırma cemiyeti”
“ Biçki Yurdu”
SORU: Osmanlı kadın hareketi ne zaman başladı?
19, yy’ da jön Türklerin kadın erkek eşitliğini savunmasıyla başladı.
SORU: Yalnızca kadınlar tarafından çıkartılan ilk derginin adı nedir?
Şükufezar(çiçek bahçesi) 1883’te
SORU: Kadın sorununa ilişkin ilk ciddi gelişmeler ne zaman gerçekleşti?
1908’de II. Meşrutiyet ile birlikte
SORU: II. Meşrutiyet döneminde kadınların çıkardığı dergilerin başlıcaları nelerdir?
“Demet” “Mehasin” “Musavver Kadın”
SORU: Osmanlının son dönemlerinde batılılaşması aydınları, kadının geri kalmışlığını nasıl açıklar?
Geri kalmışlık kadınların cehaletinden kaynaklanmaktadır. İlerlemeci modernist anlayışa göre kadınlar eğitilip yurttaş statüsüne getirilmelidir. Eğitilmiş kadın iyi bir eş ve anne olur. Zira ancak eğitimli anne vatanını ve milletini seven iyi evlatlar yetiştirir.
SORU: Cumhuriyet’in iki temel hedefi nedir?
modernleşme ve millileşme
SORU: Yönetici erkek tabakasının kadın hakları konusundaki amaçları nelerdir?
bu erkekler, 19, yy’da modernist Osmanlı düşüncesinin etkisiyle kadını kurtarmayı ancak bu sırada da kadın ve bedeni üzerindeki denetimlerini yitirmemeyi amaçlıyordu.
SORU: Yönetici erkeklerin hayalindeki ideal kadın nasıldı?
hem batılı görünmeli hem namuslu olmalı
SORU: Kemalist rejim kadınlara ne gibi haklar sağladı?
* Tevhid-i tedrisat kanunu ile eğitim tek sistem altında toplanarak kadın ve erkeklere eşit eğitim imkânı sağlandı.
*1926’da İsviçre medeni kanunu model alınarak Türk medeni kanunu çıkarıldı.
*bu kanunla kadın ve erkek yasa önünde eşitti. Çok eşlilik yasaklandı.
*bu kanunla boşanma, velayet, miras konularında kadın ve erkek eşit kabul edildi.
* kadınlara eş seçme hakkı ve boşanma sonra analık hakkı verildi. NOT/// 1926’da çıkarılan Türk medeni kanununun kadın erkek eşitliğini bozan erkeği üstün kılan hükümleri bulunuyordu. Bu yüzden bu kanun hem kadınları daha önce sahip olmadıkları yeni haklarla donatmıştır. Hem de kadın halen kocasına tabi olarak tanımlanmıştır.
SORU: Kemalistler açısından kadının en önemli görevi nedir?
Anneliktir. Anneliğe anlam katan kadının ulusun gelecek nesillerini yetiştirecek olmasıdır ve bunun için kadınlar eğitilmelidir.
SORU: Türk ceza kanununda kürtajın yasaklanma sebebi nedir?
Devletin nüfusu artırmaya teşvik etme politikalarıdır.
SORU: Cumhuriyet döneminde kadınların çıkardığı dergiler hangileridir?
“süs” “ev hocası” “Asar-ı Nisvan” “Kadın Yolu” “Türk Kadın Yolu” “Firuze” “Hanımlar lemi” “Cumhuriyet Kadını”
SORU: 1923’ te Nezihe Muhittin önderliğinde kurulmaya çalışılan ancak kadınların seçme ve seçilme hakkı olmadığı gerekçesiyle valiliğin izin vermediği partinin adı nedir?
“Kadınlar Halk Partisi”
SORU: Kadınların kurduğu ilk derginin adı nedir*
1924’te “Türk Kadınlar Birliği” derneğini kurdular.
SORU: CHP Türk kadınlar birliğini neden kapatma kararı aldı?
Türk kadınına seçme seçilme hakkının verilmiş olduğunu bu nedenle derneğin bir işlevinin kalmadığını gerekçe göstererek kapattı.
SORU: Feministler tarafından bugün de eleştirilen Kemalist dönem düşüncesi neydi?
“kadınlarla ilgili tüm hedeflere ulaşılmıştır” düşüncesi NOT/// Kemalist dönemde Türk kadınına tanınan siyasal haklar şunlardır:
*1930’da yerel seçimlerde seçme ve seçilme hakkı verildi.
*1934’te genel seçimlerde seçme seçilme hakkı verildi.
* 1935’de vali ve kaymakamlık görevlerine gelebildiler.
SORU: Kırsal kesimlerdeki kadın sorunlarında ilerleme kaydedilememesinin sebepleri nelerdir?
coğrafi farklılıklar, sınıf ve tabaka farklılıkları, iletişim ve ulaşım zorlukları
SORU: Cemiyetler kanunu ne zaman çıkarıldı?
1916
SORU: Cemiyetler kanunundan sonra kurulan kadın dernekler hangileridir?
* 1948 soraptimist kulüpler birliği
*1949 üniversiteli kadınlar derneği
*1953 kadın sosyal hayatını tetkik kurumu
* 1959 Türk anneler derneği
SORU: İlk kadın kolları örgütlenmesini hangi parti ne zaman kurmuştur?
CHP 1953 DEMOKRAT PARTİ 1959
SORU: 1960_1970 li yıllarda sağ ve sol siyasal örgütlere bağlı kadın dernekleri hangileridir?
“Türkiye ileri kadınlar derneği”
“milliyetçi kadınlar derneği”
“Türkiye devrimci kadınlar derneği” NOT/// 1970’lerin sol hareketinde devrimci erkekler kadını dava arkadaşı olarak tanımlayarak büyük devrim ideali uğruna kadının bağımsız örgütlenmesini engellediler. İşçi sorunları ön plana çıktı.
SORU: Feminist hareketin doğmasının en önemli nedeni nedir?
12 Eylül 1980 askeri darbesiyle bastırılan solun bıraktığı politik boşluktu.
SORU: 1980 darbesinden n sonra ortaya çıkan kadınlarla ilgili, 2 önemli sorun nedir?
türban ve kadına yönelik şiddet
SORU: türbanlı öğrencilerin üniversitede okumasını yasaklayan karar hangi tarihte alınmıştır?1984
** Türbanlı öğrenciler açısından türban dinsel bir özgürlükken, karşıtları açısından laiklik karşıtı bir simgedir.
SORU: Eğitimli kadınların maruz kaldığı şiddetin tam boyutu neden tespit edilemiyor?
“eğitimli kadın hakkını koruyabilir” gibi yaygın bir inanış karşısında yaşadığı utançtan yaşadığı şiddeti gizler.
SORU: Erkeklerin şiddete başvurmalarındaki etkenler nelerdir?
Evlerini geçindirememe, kadının değişen toplumla birlikte başkaldırmaya başlaması, erkekte eski ataerkil değerlerin hala var olması.
SORU: 2002 medeni kanunuyla kadınlara tanınan haklar nelerdir?
Evlendikten sonra edinilen mallar ortaktır.
Kadın isterse kocasının soyadını almayabilir.
SORU: 2012-2015 Eylem Planı ne için hazırlanmıştır?
Kadına yönelik şiddeti önlemek için.
SORU: Geç evlenmek, nüfus piramidini nasıl etkiler?
Geç evlenen kadının doğurganlık süresi kısalır.
SORU: Erken evliliğin yaygın olduğu bölgeleri sıralayınız.
1.Ortadoğu Anadolu(%29)
2.Kuzeydoğu Anadolu(%27)
3.Güneydoğu Anadolu(%26,4)
4.Orta Anadolu(%26,3)
5.Batı Karadeniz(%25)
6.Doğu Karadeniz(%22,5)
SORU: Türkiye de en yaygın aile tipi nedir?
Yakın akrabalarla sıkı ilişkiler sürdüren “çekirdek aile”dir.
SORU: Boşanmaların nedenleri nelerdir?
Birinci neden şiddettir.
Evin geçimini sağlayamama.
Alkol
Ailelerin evliliğe fazla karışması
Eşin ailesine saygısızlık
Eşler arası geçimsizlik
SORU: Kültürün tanımını yapınız.
Eğitim yoluyla değişen zihnin yarattığı estetik değerler ve giderek bir uygarlığın ürettiği en iyi ve en güzel şeyler kültürdür.
SORU:“Kültür” kelimesinin kökenini inceleyin.
Latince kökeni `cultura`dır. Ve “ekip ürün almak” anlamına gelir.
Arapçadaki karşılığı `hars`tır ve “toprağın işlenmesi” anlamına gelir.
Öz Türkçedeki karşılığı èkin`dir ve “toprağı ekmek” anlamına gelir.
***”Kültür kavramı 18. Yy’a kadar tarımsal üretimle bağlantılı olarak kullanılmıştır.”
Soru: Kültürün estetize edilmiş, seçkinci, genellenmiş ve yüceltilmiş olan tanımına karşı çıkan eleştiriler nelerdir?
MİLLİYETÇİLER; kültür ve uygarlık tanımlarının birleştirildiğini ve bunun yanlış olduğunu savundular. Kültür ve uygarlık tanımlarını ayırdılar. Milliyetçilere göre kültür, millete karakterini veren içsel ve manevi ögelerden oluşuyordu. Uygarlık ise maddi ve dışsal unsurlardı.
ROMANTİKLER; mükemmel olana karşı kusurluyu, uygar olana karşı ilkel olanı, aydınlık olana karşı karanlık olanı yücelterek Batı uygarlığının temel normlarını sorgulayan ürünler ortaya koydular.
ANTROPOLOGLAR; kültürün sadece estetik açıdan mükemmel olan ürünlerle sınırlandırılmış olan tanımına karşı çıktılar. Kültürün tanımını, “bir halkın ve bir grubun yaşam biçimini ve bunu var eden tüm ögeleride içine alarak genişlettiler.
SORU: Kültürü oluşturan ögeleri nelerdir?
Bir toplumun; Zihniyet dünyası, Sanat ve fikir dünyası, İnanç dünyası, Günlük alışkanlıkları
SORU: Milliyetçilerin kültürün tanımına karşı yaptığı itiraz, Ziya Gökalp in yaptığı hangi ayrımla benzeşir?
Hars-Medeniyet Ayrımı
SORU: Romantizm nedir?
Batıda 19. Yyda ortaya çıkan ve başta şiir olmak üzere güzel sanatlar ve müzik gibi çeşitli dalları etkileyen önemli bir sanat akımıdır.
SORU: Kültürün kuşaklar boyu aktarılmasını sağlayan unsur nedir?
Dil
SORU: Sosyolojinin toplumu incelerken kullandığı üç alan hangileridir?
Ekonomi=Mal ve hizmetlerin üretildiği ve dağıtıldığı alan
Politika= Gücün dağıtıldığı ve toplumu ilgilendiren kararların alındığı alan
Kültür= Anlam ve sembollerin üretildiği alan
SORU: Türkiye’de kültürü etkileyen önemli kaynaklar nelerdir?
İmparatorluk döneminden bu yana bu topraklarda yaşamış tüm halkların, kültüre katkısı vardır.
İslam kültürü
Akdeniz kültür havzası
Orta Asya kültürü
Batı kültürü
**”Osmanlıda elitler ve sıradan halk kültürel açıdan çok farklıydı. Sarayda yaşayan yönetici elitler dili, yaşam alışkanlıkları, adabı ile sıradan halktan ayrı bir kültürü paylaşırlardı. Osmanlıdaki elit ve halk arasındaki bu ayrışma, bu günkü Türkiye ye kadar taşınmıştır.”
SORU: Erken Cumhuriyet döneminde kültürel alanda atılan önemli kurumsal adımlar nelerdir?
Bu dönemdeki elitler Halk evleri sayesinde kültürel hayatı, Anadolu ya taşımayı amaçladı.
Türk Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumu gibi kültürel kurumların temeli atıldı.
Opera ve birçok batılı sanat dalı gelişti.
Milli kimliği yaratmak için halk kültürü incelendi ve kayda alındı.
Radyo, geniş kitlelerin müzik ve diğer kültürel ürünlere ulaşılabilmesini sağlıyordu.
“Ulus”, “Tan” ve “Vatan” gazeteleri bu dönemin önemli gazeteleri idi.
1924’ te Tevhid-i Tedrisat kanunu çıkarıldı, ortaöğretim laikleşti.
1928’de Latin harfleri kullanılmaya başlandı.
Eğitim bakanı Hasan Ali Yücel batı klasiklerini Türkçeye çevirdi. Köy enstitüleri projesini başlattı.
SORU: Köy enstitüleri, Tevhid-i Tedrisat ya da Halk evleri gibi projelere karşı ortaya atılan eleştiriler nelerdir?
Bu projelerin, CHP’nin, ideolojisini köylere taşıma amacı güden projeler olduğunu iddia edenler bunları eleştirmiştir.
Tevhid-i Tedrisat kanununun ise devlet ideolojisini yaymayı ve belli bir milli kimlik tasarımını genç nesillere benimsetmeyi hedefleyen merkeziyetçi bir hamle olduğunu iddia edenler vardı.
SORU: Türkiye nin ilk özgün kitle kültürü olan ‘arabesk’ i doğuran neden nedir?
Köyden kente göç eden kitlelerin modernleşmesi ve kültürel alnın piyasa ile etkileşimi
SORU: TRT hangi yılda yayına başlamıştır?
1968
SORU: 1980 sonrasında bir eserin iyi ya da kötü sayılması neye bağlıydı?
Politik bir nitelik taşıyorsa o eser kötü sayılıyordu. Bu dönemde politik sanatın yerine kitle kültürü yükselişe geçmişti.(Arabesk video filmleri gibi)
***”1980 sonrasında medya alanında gelişmeler meydana geldi. Gazete ve dergi sayısı arttı. Ancak basın darbenin etkisiyle politikaya yaklaşmaya cesaret edemediği için daha çok magazin içerikli yayın yapılıyordu.”
SORU: İlk özel televizyon ne zaman kurulmuştur?
1990 Star Tv
SORU: “değer”i tanımlayınız. Hedeflerimizi ve davranışlarımızı belirlerken kullandığımız kriterlerdir.
***Değerler değişmez yatkınlıklar gibi görünürler. Fakat gücü ele geçirmiş gruplar kendi değerlerini, toplumun ortak değeri olarak genelleştirirler. Yani değerler politik müdahaleye de açıktır.
SORU: Hofstede’ nin yaptığı, Türkiye toplumunun belli başlı değerlerini ele alan araştırmasının sonuçları nelerdir? : Bu araştırmaya göre Türkiye toplumunda;
⎫Toplulukçu eğilim, bireyci eğilimden daha ağır basmaktadır. ’biz’ bilinci ön plandadır.
⎫Kendini bireysel olarak göstermek yerine gruba uyum ve çatışmadan kaçış tercih edilmektedir.
⎫Kişisel başarıdan çok alçakgönüllülük ve korumacılık takdir görmektedir.
⎫Hiyerarşik ilişkiyi korumaya yatkın bir toplumdur.
⎫Herkes hiyerarşi içerisindeki yerini bilmek istiyor. Belirsizlik durumunda oluşabilecek krize son verebilecek bir otoriteye uyma eğilimine giriliyor. Hofstede’ye göre darbeden sonra insanların sessiz kalışı, bu eğilimle açıklanabilir.
SORU: Dünya Değerler Araştırmasının Türkiye için sonuçlarında, toplumun genel eğilimleri neler olarak bulunmuştur?
ϖİnsanların geneli mutlu olduğunu ifade ediyor. Ancak kriz dönemlerinde bunu söyleyenlerin oranı düşüyor.
ϖİnsanların tanımadığı birine güvenme oranı çok düşük. Birincil olarak aileye güveniliyor. En güvenilir kurum ise ordudur. En düşük güven oranı da sendika ve basına duyulan güven
ϖAtaerkil değerler fazlasıyla güçlü ve bu düşünceyi kadınlarda destekliyor.
ϖEvliliğe önem veriliyor ve gerekli görülüyor.
ϖDindar olduğunu söyleyenlerin sayısı Avrupa’dakinden bir hayli fazladır.
ϖBilimsel açıklama yerine dinsel açıklamayı tercih edenlerin sayısı çok fazla
ϖTek doğru dinin kendi dini olduğunu düşünenler de çok fazla.
ϖSiyasete katılmaktan çekiniliyor.
ϖSağ görüş çoğunlukta.
SORU: Hoşgörüyü ölçmek için yapılan araştırmalara göre, insanlar en çok kimleri dışlıyor?
Eşcinselleri, AIDS hastalarını, nikâhsız yaşayanları, ateistleri, şeriat yanlılarını, Hristiyanları, yabancı göçmen işçileri.
*** “Türkiye de farklı olanlarla birlikte yaşama kültürü zayıftır. Türkiye toplumu genel hatlarıyla muhafazakâr bir toplumdur.”
SORU: Küreselleşme kavramının ortaya çıkmasına yol açan olay nedir?
1970’lerdeki ekonomik kriz. Bu kriz soğuk savaş dönemini ve sosyal refah devletinin sonunu getiren değişim dalgasıdır.
SORU: Küreselleşmenin önünü açan somut tarihsel olay nedir? Sosyalist bloğun çökmesi.
“Sovyet Komünist Parti genel sekreterliğine getirilen Gorbaçov, ‘açıklık’(glasnost) ve ‘yeniden
yapılanma’(prestroyka) politikalarını hayata geçirmeye başladı. Bu politikaların amacı sosyalist sistemi yıkmak değil, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğini(SSCB) oluşturan toplulukların, biraz daha özerklik kazanmasını sağlamaktı. Fakat 1991 yılında darbeler ve isyanlarla tüm rejim çöktü. Başka bir deyişle 1990’larda Sosyalist Blok çöktü. Bu olay küreselleşmenin önünü açan somut tarihsel olaydır.”
SORU: Berlin Duvarı neyi simgeliyordu ve ne zaman yıkıldı?
Soğuk savaş dönemindeki kutuplaşmanın simgesi olan ve Avrupa nın ortasında Komünist doğu ile Kapitalist batı Amerika yı ikiye ayıran duvarın adı “Berlin Duvarı’dır. 1989’da yıkılmıştır.
SORU: Berlin Duvarının yıkılmasının sonucu nedir?
İki kutuplu, siyasal ve ekonomik rekabete dayalı soğuk savaş dönemi sona erdi. Serbest piyasa ekonomileri tamamen rakipsiz kaldı ve dünya tek kutuplu bir hal aldı.
SORU: 80’ li yıllarda olan hangi olaylar genel bir iyimserlik havası yaratmıştır?
Gorbaçov’un çıkışı -- ABD ve SSCB’nin karşılıklı silah indirimine gitmesi -- Filistin sorununda kat edilen önemli mesafeler -- reel sosyalizmin çöküşü
SORU:90’lı yılların ortalarında küreselleşme sebebiyle ortaya çıkan olumsuzluklar nelerdir?
Tüm dünyada ayrılıkçı milliyetçilik çok daha kanlı biçimde yeniden canlandı.
Yugoslavya da çıkan savaşta Avrupa toprakları, toplama kampları ve soykırımlara sahne oldu.
Irak Kuveyt’i işgal etti ve buna karşılık 1. Körfez savaşı, ABD önderliğinde başlamış oldu.
SORU: 1 Körfez Savaşının diğer adı nedir?
Çöl Fırtınası
SORU: Soğuk savaş döneminin sona erdiğinin en somut kanıtı olan olay nedir?
Berlin Duvarının yıkılması
SORU: Küreselleşmenin açıkça gözlemlenebildiği alan hangisidir?
Ekonomidir.
SORU: Ekonomik açıdan küreselleşmenin iki önemli özeliği nedir?
1.Ulusal ekonomilerin giderek küresel piyasanın gücü karşısında gerilemesi ve dünya piyasalarıyla bütünleşmesi
2.Çok uluslu şirketlerin giderek güç ve önem kazanması.
SORU: Küreselleşme olgusunu ekonomik, siyasal, toplumsal ve kültürel boyutları ile bir bütün olarak ele almayı sağlayan ve sermayenin yaygınlaşmasını sağlayan temel etken nedir?
Ulaşım ve enformasyon teknolojilerinde yaşanan büyük değişim. Yani daha hızlı ulaşım araçlarının gelişmesi, bilgisayar teknolojilerinin geliştirilmesi ve yaygınlaşması ve de internettir.
SORU: Küreselleşmenin getirdiği olanaklar sayesinde neler yapılabilmeye başlandı?
Sermayenin üretimi farklı şekilde örgütleyebilmesi ve güç, esneklik, hareketlilik kazanması mümkün oldu. Başka bir deyişle sermaye, internet sayesinde kısa zamanda dünyanın öbür ucuna talimat iletebilmesi ile ulusal sınırları aşarak örgütlenebildi. Böylece çok uluslu şirketler fabrikalarını, emeğin daha ucuz olduğu bölgelerde açabildiler.
SORU: Soğuk savaş döneminde yapılan yatırımlar ne şekildeydi?
Merkez ülke, çevre ülkelerde kendine bağlı ve yönetim- üretim işlevlerini aynı çatı etrafında toplamış fabrikalar kuruyordu. Bu şekilde yatırım yapılıyordu.
SORU: Soğuk savaş yıllarında yaygın olarak kullanılan üretim modeli nedir?
Fordist (Taylorist) Üretim ==*Tek bir üretim hattı üzerinde, bir örnek kitle üretimidir.
SORU: Günümüzde çok uluslu şirketlerin kullandığı üretim modeli nasıldır?
Post-fordist== *Bant tipi üretim yerine çok farklı beğenilere ve gelir gruplarına hitap edebilen bir ürün çeşitliliği içeren üretim tarzıdır.
SORU: Gelişmiş ülkelerdeki sanayicileri ulusal sınırlar dışında yatırım yapmaya sevk eden nedenler nelerdir?
-Soğuk savaş dönemindeki fordist üretim modeli içinde emeğin verimliliğinin giderek azalması.
-Doğu Asya ülkelerinden gelen ucuz mallarla rekabet edememe ve bunun yarattığı baskı.
Soğuk savaş dönemindeki, sosyal refah devleti sayesinde sigorta vs. kalemlerle Batıdaki işçi ücretlerinin şişkinleşmesi ve bunları azaltmak isteyen işverene karşı güçlü direniş.
SORU: Küreselleşmenin ekonomik alanda doğurduğu sonuçlar nelerdir?
Uluslararası ticaret geçmiş dönemdekinden çok daha karmaşık ve belirsiz bir hal aldı.
Toplumun zengin kesiminde vergi alıp zengin olmayan kesimi destekleyen refah devleti politikaları geriledi. Neo-liberal politikalar yükseldi.
Ulusal kalkınmaya dayalı model terk edildi.
SORU: Neo-liberal politikaların temel hedefleri nelerdir?
Küresel pazara yapısal uyum
Özelleştirmeyi yaygınlaştırmak
SORU: Neo-liberal politikalar çerçevesinde, ekonomik sorunların çözümünde, devletin rolü ne olmuştur?
Ekonomik sorunların çözüleceği yer devlet değil, piyasa oldu. Hatta devlet sorunların kaynağı olarak görülmeye başlandı ve harcamalarını kısıp küçülmeye gitmesi gerektiği savunuldu.
SORU: Neo-liberal politikalar çerçevesinde devleti küçültmek amacıyla yapılan değişiklikler neler olmuştur?
⎫Sosyal güvenlik uygulamaları gerilemiştir.
⎫Emeklilik yaşı yükseltilmiştir.
⎫Sağlık, eğitim vb. birçok hizmette özelleştirmeye gidilmiştir.
⎫Önceden devletin yükümlülüğünde olan birçok hak, üzerinden alındı ve bu hakların kamusal hak olduğu algısı yok edildi.
⎫Devlet piyasayı güçlendirmek için sermaye yanlısı politikaları uygulayan bir kurum haline geldi.
SORU: Küreselleşme az gelişmiş ülkeleri ne şekilde etkilemiştir?
Küresel ekonomi pazarında güçlü ülkelerle rekabet şansları kalmamıştır.
SORU: Soğuk savaş döneminde gelişmiş ülkelerde güçlü olan sanayi sektörü, küreselleşme döneminde yerini hangi sektöre bırakmıştır?
Bu dönemde Hizmet sektörü güçlenmeye başlamıştır. Sanayi ise az gelişmiş ülkelere doğru kaymıştır.
SORU: Küreselleşme sürecine gelişmiş ülkeleri az gelişmiş ülkelerden ayıran asıl faktör nedir?
Geçmişteki gibi sanayileşmiş olmaları değil, teknoloji üretebilmeleridir.
SORU: Gelişmiş ülkelerde teknolojinin üretilmesini mümkün kılan şey nedir?
Bilgidir.
SORU: Gelişmiş ülkeler için küreselleşme süreci neyi ifade eder?
Endüstri toplumundan bilgi toplumuna geçiştir.
SORU: Küreselleşme sürecinde işsizliğin ortaya çıkmasının sebepleri nelerdir?
Üretimde otomasyonun artması
Birçok işin robotlar tarafından yapılması
İşin örgütlenme biçimindeki değişiklikler
Belli işlerin az gelişmiş ülkelere kaydırılması
Ekonomik krizlerin küresel boyuta ulaşması
SORU: Devlet ekonomilerinin sık sık krize girmelerinin sebebi nedir?
Sermaye, arz ya ad üretime öncelik veren neo-liberal ekonomi politikaları, insanların ücretlerindeki düşüş nedeniyle talep ya ad tüketimde dengesizliğe yol açıyor ve bu dengesizlik sonucunda krizler ortaya çıkıyor.
**”Artık ulusal ekonomiler birbirlerine daha sıkı bağlarla bağlı olduğundan krizler dünya ölçeğinde kriz görünümünü alıyor.”
SORU: Soğuk savaş dönemi ekonomisi nasıl bir değişim yaşamıştır?
Soğuk savaşın belirli, kurallı, sadakate dayalı ve güvenli yapısından; belirsiz, kuralsız, riskli, daha serbest bir yapıya doğru bir kayma başlamıştır.
SORU: Küresel ekonomi politikalarının sonucunda oluşan işsizlik ve yoksulluk neye yol açmaktadır?
Dünya ölçeğinde göçlere yol açıyor.
SORU: ”Küresel Kent”nedir?
Küresel süreçte bilgi teknolojilerinin ve bilgi akışının yaygınlaşması, hem toplumsal anlamda bilgiyi en önemli değer haline getirmiş, hem de ulus üstü şirketlerin merkezlerini ve teknolojilerini bünyesinde barındırabilen bazı kentleri diğerlerinin önüne geçirmiştir. Bu kentler küresel kenttir.
SORU: Küreselleşme ile birlikte kentlerde oluşan tabakalaşma ve kutuplaşmalar ne şekilde gerçekleşmektedir?
Bu ayrışma kentleri mekânsal olarak da değiştirmektedir. Konut piyasası; üst sınıf için ultra lüks kompleksler ve orta sınıf için apartmanların egemenliğindedir. Kentler artık farklı sınıflardan olan insanların karşılaşabileceği yerler olmaktan uzaklaşmakta ve parçalanmış bir görünüm kazanmaktadır.
SORU: Özerklik kaybı ne anlama gelir?
Ulus devletin kendi vatandaşlarını kendileri dışında alınmış aleyhlerine kararlar karşısında koruyamamasıdır. Bu süreç demokrasinin temel ilkesi olan “kendi kanununu kendi yapma” yı tahribata uğratır.
SORU: Küresel çağın en popüler bilim dalı nedir?
Ekonomidir. Ayrıca sosyal bilimler, biyoloji ve genetikte popülerleşmektedir.
