Üretim ve Maliyetler

Halit Uzan    Nisan 16, 2014    Yorum   

Üretim ve Maliyetler

Üretim, insanların ihtiyaçlarını doğrudan ya da dolaylı karşılayacak mal ve hizmetleri meydana getirme çabasıdır. Mikro iktisadi analizde üretim “FİRMA” tarafından yapılır. Üretim fonksiyonu, üretim sürecine katılan tüm faktörlerin (emek, sermaye, hammadde, teknoloji vs.) üretim miktarı ile arasındaki ilişkiyi gösterir.Q=f(L, K, T, t….)L:emek , K:sermaye, T: doğal kaynak t: teknoloji

Şekildeki üretim fonksiyonu, kullanılan emek miktarı ile üretim miktarı arasındaki ilişkiyi göstermektedir. Kullanılan emek arttığında üretim miktarı önce hızla artmakta sonra üretimdeki artış devam etse de hızı yavaşlamakta, bir noktada maksimum üretime ulaşılmaktadır. Maksimum noktasından sonra işçi almaya devam edildiği taktirde üretim miktarı azalmaya başlayacaktır.

Üretimi etkileyen birçok faktör olmasına rağmen, yukarıdaki şekil sadece emek ile üretim miktarı arasındaki ilişkiyi kurar. Bunun anlamı diğer faktörlerin (teknoloji, sermaye, toprak vs.) CETERIS PARIBUS olarak tutulduğudur. Ceteris paribus tutulan aktörlerden birindeki değişme, üretim eğrisini yukarı ya da aşağı kaydırır. (mesela teknolojik bir gelişme, yeni bir makinenin icadı, üretim eğrisini yukarı kaydırır.)
Q bazen TPP (toplam fizik ürün) olarak da adlandırılabilir. Buna bağlı olarak MPP (marjinal fizik ürün) ve APP (ortalama fizik ürün)kavramları geliştirilmiştir.

MPP, firmadaki işçi sayısını bir birim arttırdığımızda üretimin ne kadar artacağını gösterir. APP ise ortalama olarak bir işçinin ne kadar üretim yaptığının göstergesidir.

Şunları aklınızda tutmanız gerekiyor:1. “Kullanılan emek arttığında üretim miktarı önce hızla artmakta” demiştik ya… Bu, MPPnin artan kısmına karşılık geliyor.2. “Sonra üretimdeki artış devam etse de hızı yavaşlamakta” demiştik ya… Bu MPP’nin azalan kısmına karşılık geliyor, üstteki şekle bakarsak işçi aldıkça üretimimiz artmaya devam ediyor, ama işe alınan her bir işçinin katkısı azalıyor. 3. TPP’nin maksimum olduğu noktada MPP sıfıra eşitleniyor. Bu noktadan sonra işçi almaya devam edersek üretim azalmaya başlayacak, yani her bir işçinin katkısı pozitif değil negatif olacak…4. APP’nin maksimum olduğu noktada MPP ile APP kesişir.
Azalan verimler yasası: Yukarıdaki 2. madde ile ilgili… yani işe alınan her bir yeni işçi toplam üretimi arttırsa bile, her birinin marjinal katkısı gittikçe azalıyor. (diyelim ki 5. işçinin toplam üretime katkısı 7 birim, 6. işçiyi işe alıyoruz, toplama katkısı 6 birim, 7. işçiyi alıyoruz toplam üretime katkısı 3 birim.) Buna azalan verimler yasası diyoruz.
MALİYETLER
Üretim yaparken katlanmak zorunda kaldığımız her türlü masraf “maliyet” olarak adlandırılır. Hammadde almak için yaptığımız ödemeler, üretim yapılan binaya ödenen para, işçilere ödenen ücretler vs. hepsi maliyet kavramı içerisinde yer alır.
1. Açık Maliyet-Örtük maliyet: Açık maliyet, üretim yaparken katlanmak zorunda olduğumuz demin sayılan maliyetlerdir. Örtük maliyet ise fırsat maliyetidir. Yani üretime aktarılan kay-nakların başka yerlerde değerlendirilmesi durumunda elde edilecek kazançtır. (yatırım yapmak yerine repo yapılsaydı…)
2. Sabit maliyet (FC)-Değişken maliyet (VC): Sabit maliyet, üretim yapılsa da yapılmasa da katlanılmak zorunda olan maliyettir. (Binaya verilen kiralar, yönetici giderleri…) Değişken maliyet ise üretim miktarı ile bağlantılı olan, üretim arttıkça artan maliyettir. (işçi ücretleri, makineleri çalıştırmakta kullanılan elektrik giderleri vs.) Sabit maliyet ve değişken maliyetlerin toplamı TOPLAM MALİYETi oluşturur.
TC=FC+VC

3. Ortalama Maliyet(AC)- Marjinal Maliyet (MC): Ortalama maliyet ortalama olarak bir birim ürünün kaç liraya üretildiğini gösterir. Marjinal maliyet ise bir birim daha fazla üretirsek toplam maliyetimizin ne kadar artacağının göstergesidir. Ortalama değişken maliyet (AVC) kavramı bir birim üretim için katlanmak zorunda olduğu muz ortalama değişken maliyeti gösterir.

Dikkat edeceğimiz hususlar:1. AC eğrisi çanak şeklinde, üretim arttıkça önce azalıyor, bir noktada minimum yapıyor ve artmaya başlıyor.2. MC eğrisi AC nin altından başlıyor ve AC yi minimum noktasında kesiyor. (çizimde yok ama MC AVC yi de minimum noktasında keser.)
AKLINIZDA KALSIN: “Marjinaller, ortalamaları ya max. ya min. noktasında keserler.”
KÂR KAVRAMI
Firmaların kuruluş amacı kâr elde etmektir. Kâr (Π), firmanın gelirleri ile giderleri (=maliyet) arasındaki olumlu fark olarak adlandırılır.

Toplam gelir, firmanın sattığı mal miktarı ile kaç liradan sattığının çarpılması ile bulunur. (TR=P.Q) firma, 10 tane arabayı 20.000 YTL den sattı ise toplam geliri, 20.000*10=200.000 YTL olacaktır. Varsayalım bu 10 arabayı üretirken katlanmak zorunda olduğu toplam maliyet 150.000 YTL ise, kârı;
Π = 200.000 – 150.000 = 50.000 YTL
olacaktır.