Rasyonel Beklentiler Hipotezi
Beklentileri, adaptif ve rasyonel beklentiler şeklinde ayırarak incelemek mümkündür
Bireyler beklentilerini adaptif bir şekilde belirleyebilir. Buna göre enflasyon ile ilgili beklentiler oluşturulurken, sadece geçmiş dönem bilgileri kullanılır.
Rasyonel Beklentiler Hipotezi, ilk defa 1961 yılında mikro iktisat alanında yapılan bir çalışmada John Muth tarafından ileri sürülmüştür.
Rasyonel beklentiler hipotezi, günümüz dünyasının dinamik, rasyonel ve enformasyona kolay erişebilen bireyine (ekonomik karar birimine) dayanmaktadır. Bu birey hata yapabilir fakat sürekli olarak hata yapmaz ve sürekli olarak aldatılamaz .
Rasyonel beklentiler hipotezine göre; ekonomik karar birimleri bir değişkenin gelecekte alacağı değerle ilgili bir tahmin yaparken, bu değişkenin değerini etkileyeceğini tahmin ettikleri faktörlerin tamamı ile ilgili elde mevcut bulunan bütün enformasyonu (bilgiyi) en etkin şekilde kullanır.
Hipotezin katı ve zayıf yorumları
Katı yorum, ekonomik karar birimlerinin tahmin edecekleri değişkenle ilgili bütün enformasyona sahip olacaklarını varsayar
Zayıf yorumda ise enformasyon elde etmenin belirli bir maliyeti bulunduğu için karar birimlerinin, söz konusu değişkenle ilgili bütün enformasyona değil, ancak kısmi bir enformasyona sahip olabileceği varsayılmaktadır.
John Muth'un ele aldığı katı şekliyle rasyonel beklentiler hipotezinde, ekonomik karar birimlerinin ekonomik değişkenlerin gelecekte alacağı değerler konusundaki sübjektif tahminleri, bu değişkenlerin doğru veya objektif matematiksel şartlı beklentileri ile örtüşecektir.
RASYONEL BEKLENTİLER HİPOTEZİNİN CEBİRSEL GÖSTERİMİ
Pet = E (Pt / It-1)
Burada,
Pet = t yılından t+1 yılına doğru beklenen enflasyon oranı,
E(Pt / It-1) = ekonomik karar birimlerinin elinde mevcut bulunan t-1 dönemine ait enformasyon (bilgi) setine dayalı olarak beklenen enflasyon oranıdır.
Enflasyonun gelecek yıl alacağı tahmini büyüklük elde bulunan enformasyonun bir fonksiyonudur.
Muth'un ifadesiyle bunun anlamı şudur: Gelecek olayların enformasyona dayalı tahmininden ibaret olan beklentiler, uygun ekonomi teorisinin tahminleri ile esasen aynıdır.
RASYONEL BEKLENTİLER TEORİSİNİN KATI FORMÜLÜ
Pet= Pt+ εt
Pet= t yılından t+1 yılına doğru beklenen enflasyon oranı,
Pt = t yılından t+1 yılına cari enflasyon oranı,
εt = rastgele hata terimidir. (Sıfır ortalamalı, enformasyon setinden ilişkisiz, en düşük varyanslı)
Rasyonel beklentiler hipotezine yöneltilen eleştiriler
Birinci Eleştiri: Az bilgi-Hata; Çok bilgi-Maliyet
Tam enformasyona ulaşabilmek için, zaman, emek ve paraya ihtiyaç vardır. Bütün ekonomik karar birimleri bu imkanlara sahip olmayabilir. Tam enformasyona ulaşamadıkları için, gelecekle ilgili tahminlerinde hata yapabilirler.
İkinci Eleştiri: Model doğru mu?
Ekonomik karar birimlerinin içinde bulundukları ekonominin, en doğru olduğuna inandıkları bir modeline ihtiyaçları bulunmaktadır. İktisatçıların kendileri bile ekonominin doğru modeli üzerinde anlaşamazlarken, ekonomik karar birimleri doğru ekonomik modeli nasıl bulabilirler ki?
