ÖNSÖZ
Bayburt ili coğrafi olarak Karadeniz Bölgesi’nde bulunan ama Doğu Anadolu Bölgesi’nin özelliklerini yansıtan bir ildir. Ekonomik yapısı tarım ve hayvancılıkla yapılandırılan Bayburt, ticaret ve sanayi alanlarında gelişme gösteremediği için unutulan iller arasında yer almaktadır.
Türkiye genelinde yapılan illerin ekonomik yapılarıyla ilgili çalışmalar bu illerin ekonomik potansiyellerini ortaya koyduğu için büyük önem arz eder. Çünkü bir ülkenin ekonomik yapısı, sınırları içerisinde bulunan illerin ekonomik yapısı ile şekillenir. Bu çalışmanın amacı; Bayburt ilinin ekonomik yapısını ve ülke ekonomisine katkısını açıklamaktır.
Bu tez çalışmasıyla yaşadığım ilin ekonomik yapısını fark etmemi sağlayan değerli hocam Prof. Dr. Ersan BOCUTOĞLU’na teşekkürü bir borç bilirim. Tez çalışmamın hazırlık aşamasında yardımlarını esirgemeyen Arş. Gör. Emre BULUT’a ve her zaman yanımda olan arkadaşlarıma teşekkür ederim.
TRABZON-2014 TUNA BAYINDIR
İÇİNDEKİLER
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1: İl Arazisinin Genel Dağılımı 8
Tablo 2: İl Arazisinin İlçeler Üzerinde Dağılımı (ha) 8
Tablo 3: Ekili - Dikili Alanların Dağılımı (2011) 8
Tablo 4: Tarla Ürünleri Ekiliş Alanları……………………………………………………..9
Tablo 5: Tarla Ürünleri Ekilen Alan, Verimi, Üretimi(2011)……………………………....9
Tablo 6: Bayburt İlçelerinde Tarla Ürünleri Ekilen Alan (2011)………………………….10
Tablo 7: Sebze Ürünleri Üretim Miktarı (2011)…………………………………………...10
Tablo 8: Bayburt İlinin Hayvan Varlığı……………………………………………………11
Tablo 9: İlçeler Üzerinden Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan Dağılımı(2012)……………..12
Tablo 10: Hayvansal Üretim Miktarları (2012)…………………………………………...12
Tablo 11: Tatlı Su Ürünleri Miktarları ve Türleri………………………………………….12
Tablo 12: 2010-2011-2012 Yılı Tarımsal Desteklemeleri (TL)…………………………...13
Tablo 13: İldeki Karayolu Durumu(Km)………………………………………………….14
Tablo 14: 2012-2013 Eğitim Öğretim Yılında İlimiz Dahilinde Okul, Öğretmen ve
Öğrenci Sayısı……………………………………………………………………………...15
Tablo 15: İldeki Orta Öğretimden Yüksek Öğretime Geçiş Bilgileri 16
Tablo 16: 2012 Turizm Verilerine Göre Bayburt 17
Tablo 17: Arazi Dağılımı 21
Tablo 18: Ekili Dikili Alanların Dağılımı (2011) 21
Tablo 19: Tarla Ürünleri Ekilen Alan, Verimi, Üretimi (2011) 22
Tablo 20: Türkiye’de ve Bayburt İlinde Meyveliklerin Alanı, Meyve Üretimi ve Ağaç Alanı(2011) 22
Tablo 21: Sebze Ürünleri Üretim Miktarları (2011) 23
Tablo 22: Bayburt İlinde Örtü Altı Alanları ve Örtü Altı Üretim Miktarı (2011) 23
Tablo 23: Bayburt İlinin Hayvan Varlığı ve Türkiye İçindeki Payı (2012) 24
Tablo 24: Hayvansal Üretim Varlığı (2012) 25
Tablo 25: Su Ürünleri Yetiştiricilik Miktarı (Alabalık-İç Su) (2011) 25
Tablo 26: Tatlı Su Ürünlerinin Avlandıkları İller ve Türleri (2011) 25
GİRİŞ
Tanınmış Fransız ekonomist François Perroux “ekonomik yapı”yı şöyle tanımlar: Bir ekonomik ünitenin yapısı belli koşullar altında ve belli bir zamanda o üniteyi karakterize eden oranların tümüdür.
Bayburt ilinin Karadeniz Bölgesi ile Doğu Anadolu Bölgesi arasında her yönüyle bir geçiş özelliği gösterdiği belirtilir. Bayburt hem iklim hem ekonomik kültür, hem de sosyal kültür itibariyle Doğu Anadolu’nun tam bir parçasıdır. İster iklim verilerini alın ister zirai faaliyetleri değerlendirin ve isterseniz folklorik unsurlara bakın büyük ölçüde Doğu Anadolu’nun izlerini görürsünüz. Bayburt’un coğrafi konumunu en iyi tanımlayacak ifade şu olmalıdır; ''Doğu Karadeniz Bölgesinde bir Doğu Anadolu şehridir’’.
Ekonomik yapıyı oluşturan unsurlardan ticaret ve sanayinin gelişmediği Bayburt ilinde tarım ve hayvancılık başlangıçtan beri ekonomiyi sürükleyici rol oynamıştır.
Bayburt ili ile ilgili yapmış olduğum çalışma üç bölümden oluşmaktadır.
Çalışmanın birinci bölümünde Bayburt ilinin genel özelliklerine değinilmiş; coğrafi yapısı, iklim ve bitki örtüsü, kültürel yapısı, nüfusu ve sosyal hayatı anlatılmıştır.
İkinci bölümde Bayburt ilinin ekonomik yapısını oluşturan unsurlara yer verilmiştir; tarım, sanayi ve hizmet sektörlerine yer verilmiştir.
Üçüncü bölümde Bayburt ilinin ekonomik yapısını oluşturan unsurların Türkiye ekonomisi içindeki payı anlatılmıştır.
BİRİNCİ BÖLÜM
1.BAYBURT İLİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
1.1. Coğrafi ve Fiziki Konum
Karadeniz coğrafi bölgesinin Doğu Karadeniz bölümü sınırları içerisinde yer alan Bayburt 41derece doğu boylamı (Meridyen yayı) ile 41 derece kuzey enleminin (Paralele dairesi) kesiştiği noktanın yaklaşık 2 km kadar doğusunda kurulmuş bir yerleşim birimidir. (40 derece 15 kuzey enlemi - 40 derece 16 doğu boylamıdır) Denizden yüksekliği 1550 metre olan Bayburt önce doğu-batı sonra kuzey-güney ve son olarak batı-doğu istikametli Çoruh vadisinin kuzey-güney yönlü akışa sahip bölümünde bulunmaktadır. Çoruh Nehri’nin derin bir şekilde içine gömüldüğü bu vadinin gerek kuzey gerekse güney kesimleri önemli yükselti değerlerine sahiptir. Fakat Bayburt’un iklimi ve kültür biçimini belirleyen yükseltiler kuzey tarafında olanlardır.
Kuzey Anadolu dağ silsilesinin doğu bölümünü oluşturan ve bu silsilenin birinci sırasının bir bölümünü teşkil eden Soğanlı Dağları ( 3370 metre) ve onun doğu ve batı uzantıları Karadeniz’in bol yağışlı iklim özelliklerinin Bayburt’a sokulamaması üzerinde adeta doğal bir set görevi üstlenmiştir. Karadeniz üzerinden gelen nemli hava kütleleri bu dağ sırasının denize bakan yamaçlarına bol miktarda yağış bırakırken ( 1500 mm) bünyelerindeki nemi tamamen boşalttıklarından Çoruh vadisine ulaşan bu hava kütleleri kuru ve serin bir karakter gösterirler. (http://www.bayburtmedya.com/index.php/template/lorem-ipsum/cografikonumu , 2010 )
Bu yüzden Bayburt’a kuzey yönünden esen rüzgârlar genellikle yağış getirmezler.( Bayburt’ ta ortalama yağış miktarı 450-500 mm) Yukarıda belirtildiği üzere bu dağ sıralarının iklim üzerindeki belirleyiciliği kadar, belki daha da etkili olduğu vasfı kültürel belirleyiciliktir. Zira bu silsilenin kuzey kesimlerinde deniz etkili bir kültürü güneyinde ise doğu Anadolu kültürü hâkimdir. I.Coğrafya Kongresinde belirlenen Türkiye’nin coğrafi bölgelerine ait sınırlar şayet kültürel formatlar göz önünde bulundurulsaydı Bayburt, Doğu Anadolu bölgesi içinde değerlendirilmesi gereken bir coğrafya olmalıydı. Zaten iklim özellikleri itibariyle de Doğu Anadolu’nun tabii bir uzantısıdır. Bayburt ile ilgili kaynaklarda; burasının Karadeniz bölgesi ile Doğu Anadolu bölgesi arasında her yönüyle bir geçiş özelliği gösterdiği belirtilir. Bu ifadenin tam manasıyla doğru kabul edilmemesi gerekir.
Zira Bayburt hem iklim hem ekonomik kültür, hem de sosyal kültür itibariyle Doğu Anadolu’nun tam bir parçasıdır. İster iklim verilerini alın ister zirai faaliyetleri değerlendirin ve isterseniz folklorik unsurlara bakın büyük ölçüde Doğu Anadolu’nun izlerini görürsünüz. Zaten yer şekillerinin biçimi de yükselti değerleri de Doğu Anadolu’nun bir parçası görülmektedir. Bayburt’un coğrafi konumunu en iyi tanımlayacak ifade şu olmalıdır; ''Doğu Karadeniz Bölgesinde bir Doğu Anadolu şehridir’’.
İl, genel olarak dalgalı bir araziye sahiptir. Kuzeyde Doğu Karadeniz Madur Polut, Ziyaret Dağları ve bunların güneyinde Salmankas Dağlarının Kiyova mevkii, batıda 2500 m yükseklikte Akbaba Dağları yer alır. Dağlar üzerinde sivri tepeler ve keskin vadiler bulunmaktadır. Etrafı dağlık olan il arazisinin orta kesimlerinde yer yer tepeler ve düzlükler görülmektedir. En büyük ovası Bayburt Ovası olup, eni ve boyu 30 km civarındadır. Hart-Sünür önemli ovalarıdır. İlin hayat kaynağı olan Çoruh Nehri, Mescid Dağından çıkarak şehrin ortasından geçer.
1.2.İklim ve Bitki Örtüsü
Bayburt’ta Doğu Karadeniz iklimi ile Doğu Anadolu iklimi arasında, karasal özellikleri ağır basan bir geçiş iklimi hüküm sürmektedir. Bu nedenle yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve yağışlı geçmektedir. Ancak gerek ortalama yüksekliğin azlığı, gerekse vadiler sisteminin oluşturduğu “Mikroklima” sayesinde Doğu Anadolu’ ya göre iklim yumuşaktır. Yaz günleri genellikle Mayıs – Eylül ayları arasında kendini göstermektedir. Bitki örtüsü açısından çeşitlilik göstermesine rağmen, zengin değildir. İl arazisinin % 27’si ekilebilir arazi, % 2’si Çayır, % 3’ü Orman, % 49’u Mera ve yayla, %19’u ise kayalık ve bozkırdır. Arazinin geniş kısmı hayvancılığa elverişli meralarla kaplıdır. (http://www.nkfu.com/bayburt-ili-hakkinda-bilgi/, 2013)
1.3. Nüfus ve Sosyal Hayat
2012 yılı verilerine göre toplam nüfusu 75.797 olup, 40.564'ü şehirlerde, 35.233’ü köylerde yaşamaktadır. Ekonomik sebeplerden ve tarihte birçok harplere, işgallere uğradığından nüfusun büyük kısmı sanayisi gelişmiş şehirlere ve yurt dışına göç etmiştir. İşsiz sayısı fazla olduğundan bu göç halen devam etmektedir. Bilhassa İstanbul, Ankara ve Bursa’ya göç olmaktadır.
Örf ve adetleri: Her ne kadar eski adetler bozulmaya yönelmiş ise de memleketimizde örf ve adetlere sıkı bağlı olan illerimizden birisi de Bayburt'tur. Bayburt ve çevresinde dini günlerde cirit oynanır. Manda güreşleri de eskiden beri yapılmaktadır. Yörede oynanan halk oyunlarının genel adı "Bar"dır. Cürütme, Tümerağa, Hoşbilezik, Sallama, Serçe barı, Dello, Hançer barı, Dallar meşhur oyunlarıdır.
El sanatları ve dokumacılık önemli yer tutar. İhram ve kilim dokumacılığı, bakır işlemeciliği çok meşhurdur. Kadınlar ince yün iplikten dokunmuş ihram örtünürler. ( http://www.cografya.gen.tr/tr/bayburt/nufus.html,2012)
1.4. Kültürel Yapı
Bayburt M.Ö. 3000 yıllarına kadar uzanan bir yerleşim yeridir. Konumu itibariyle tarihin her döneminde askeri ve kültürel açıdan önemli bir merkez olma özelliğini korumuştur. Tarihi ipek yolu üzerinde bulunması nedeniyle Trabzon-Tebriz arasında seyahat eden doğulu ve batılı birçok seyyahın uğrak yeri olmuştur. İlhanlılar döneminde “Darül-Celal” unvanı ile anılan ve kültür merkezi durumunda olan Bayburt’ta Mahmudiye ve Yakutiye medreseleri kurulmuş ve bu medreselerde Bayburtlu Ahi Ahmed-i Zencani ve Ekmeleddin El-Baberti gibi önemli şahsiyetler yetişmiştir.
İKİNCİ BÖLÜM
2. BAYBURT İLİ’NİN EKONOMİK YAPISI
2.1.Tarım Sektörü
2.1.1.Tarımsal Arazi Varlığı
Nüfusunun yaklaşık % 75’inin tarım ve hayvancılıkla uğraştığı ilde; tarım ve hayvancılık Bayburt ekonomisinde sürükleyici bir rol oynamaktadır. 3.739 Km2 olan toplam İl alanının % 12’si sulu tarım arazisi, % 23’ü kuru tarım arazisi, % 4’ü ormanlık alan, % 8’i çayır-mera alanından oluşmaktadır. (T.C. Bayburt Valiliği, Brifing Dosyası (Ağustos 2013))
Tablo 1: İl Arazisinin Genel Dağılımı
Arazinin Niteliği Alan (Hektar) Oran(%)
Sulu Tarım Arazisi 46.518 12
Kuru Tarım Arazisi 85.477 23
Ormanlık 14.631 4
Kadastro Görmüş Çayır-Mera 31.338 8
Kadastro görmüş (mera vasfında) 71.041 19
Kadastro Görmeyen meraları çözülemeyen köyler 113.983 31
Diğer Alanlar(Akarsu, Göller Adalar) 8.700 2
Köy içi Yerleşim Birimleri 2.212 1
TOPLAM 373.900 100
Tablo 2: İl Arazisinin İlçeler Üzerinde Dağılımı (ha)
Yüzölçümü(ha) Merkez Aydıntepe Demirözü İl Toplamı
Tarım Alanı 97.316 14.987 19.692 131.995
Orman ve Fundalık 14.531 100 - 14.631
Çayır mera 144.740 36.297 35.325 216.362
Tarım dışı arazi 10.325 259 328 10.912
TOPLAM 266.912 51.643 55.345 373.900
Tablo 3: Ekili - Dikili Alanların Dağılımı (2011)
Tarım Alanları(ha) Merkez Aydıntepe Demirözü İl Toplam
Meyve Alanı 44 0 0 44
Nadas Alanı 17.557 1.549 183 19.289
Sebze Alanı 117 25 23 164
Tarla Ürünleri 44.111 6.137 10.568 60.815
İşlenmeyen Alan 35.487 7.277 8.919 51.683
TOPLAM 97.316 14.987 19.692 131.995
Tablo 4: Tarla Ürünleri Ekiliş Alanları
Ürün Adı Ekiliş(ha) %
Tahıllar 32.182 50,5
Yem Bitkileri 29.296 46,0
Endüstri Bitkileri 972 1,5
Baklagiller 199 0,3
Yumrulu Bitkiler 1.069 1,7
TOPLAM 63.718 100
Köylerimizdeki vatandaşlar tarım ve hayvancılıkla geçimlerini sağlamaktadır. Arazinin büyük bir kısmı kıraçtır ve arazinin verimi düşüktür. Genel olarak makine ile tarım yapılmakta ve tek mahsul alınmaktadır. Tarımda girdilerin yüksek olması gelir düzeyini düşürmektedir. Çoruh Vadisinde, Aydıntepe ve Sünür ovalarında sulu tarım yapılmaktadır.
Arazi yapısında ve sulamada yaşanan olumsuzluklar nedeniyle kısıtlı bir alanda sebze ve meyvecilik yapılabilmektedir. Bu nedenle de İl halkının meyve ve sebze ihtiyacı genelde diğer illerden karşılanır. Başlıca üretilen ürünler hububat, şekerpancarı, patates, soğan ve lahana olmakla birlikte üretim düzeyi ihtiyacı karşılamakta yetersiz kalmaktadır. (T.C. Bayburt Valiliği, Brifing Dosyası (Ağustos 2013))
2.1.2. Bitkisel Üretim
Tablo 5: Tarla Ürünleri Ekilen Alan, Verimi, Üretimi(2011)
Ürün Adı Ekili Alan (da) Üretim(ton) Verim(kg/da)
Arpa (Diğer) 91.680 18.804 205
Buğday (Diğer) 216.880 46.935 216
Çavdar 17.110 4.660 272
Fasulye (Kuru) 730 102 140
Fiğ (Dane) 4.600 782 170
Fiğ (Yeşil Ot) 56.150 39.061 696
Korunga (Yeşil ot) 67.700 41.065 606
Mercimek (Yeşil) 1.000 123 123
Mısır (Dane) 2 0
Mısır (Silajlık) 8.260 37.170 4.500
Nohut 340 32 94
Patates (Diğer) 9.750 22.038 2.260
Şekerpancarı 6.440 26.027 4.045
Tritikale (Dane) 7.460 2.234 299
Yonca (Yeşil Ot) 120.000 65.214 543
Yulaf (Dane) 48 5 104
Toplam 608.150 304.252 12.428
Tablo 6: Bayburt İlçelerinde Tarla Ürünleri Ekilen Alan (2011)
Ürün Adı
Merkez Aydıntepe Demirözü
Ekilen Alan(dekar) Ekilen Alan(dekar) Ekilen Alan(dekar)
Yulaf (Dane) 18 15 15
Tritikale (Dane) 7.260 200 1.478
Nohut 240 100 750
Şekerpancarı 3.450 1.512 40.000
Patates (Diğer) 7.000 2.000 42.243
Yonca (Yeşil Ot) 75.290 4.710
Çavdar 15.710 500 900
Mısır (Dane) 2 0 0
Buğday (Diğer) 159.237 27.110 30.533
Arpa (Diğer) 66.480 17.000 8.200
Fasulye (Kuru) 570 160 0
Mercimek (Yeşil) 750 250 0
Fiğ (Dane) 3.200 700 700
Korunga (Yeşil Ot) 55.500 1.200 11.000
Fiğ (Yeşil Ot) 41.340 4.810 10.000
Mısır (Silajlık) 5.060 1.100 2.100
TOPLAM 441107 61367 147919
Tablo 7: Sebze Ürünleri Üretim Miktarı (2011)
Sebzeler Merkez Aydıntepe Demirözü İl Toplam
Ürün Adı Ton Ton Ton Ton
Biber (Sivri) 6 9 3 18
Balkabağı 103 30 14 147
Havuç 62 6 3 71
Domates (Sofralık) 840 90 88 1.018
Hıyar (Sofralık) 270 22 53 345
Fasulye (Taze) 160 72 60 292
Ispanak 23 9 4 36
Lahana (Beyaz) 1.000 87 180 1.267
Marul (Kıvırcık) 1 1 2
Marul (Göbekli) 7 3 1 11
Maydanoz 1 1
Soğan (Taze) 44 35 28 107
Toplam 2.516 365 434 3.315
2.1.3.Hayvan Varlığı
Tablo 8: Bayburt İlinin Hayvan Varlığı
Büyükbaş
Sığır
Kültür 10.251,00
K.Melez 73.032,00
Yerli 2.144,00
Sığır 85.427,00
Manda 587,00
Büyükbaş Toplamı 86.014,00
Küçükbaş Koyun 50.903,00
Kıl Keçisi 7.747,00
Küçükbaş Toplamı 58.650,00
Tek Tırnaklı At 273,00
Eşek 90,00
Tek Tırnaklı Toplamı 363,00
Küçük Evcil Tavuk 42.000,00
Hindi 2.550,00
Ördek 730,00
Kaz 1.100,00
Küçük Evcil Toplamı 46.380,00
Arıcılık 23.655,00
Tablo 9: İlçeler Üzerinden Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan Dağılımı(2012)
Merkez Aydıntepe Demirözü İl Toplam
Sığır 56973 7661 20793 85427
Manda 336 49 202 587
Koyun 28688 13509 8706 50903
Kıl Keçisi 4818 1053 1876 7747
2.1.4.Hayvansal Üretim
Tablo 10: Hayvansal Üretim Miktarları (2012)
Üretimin Cinsi Birim İl Toplam
Süt Ton 47.000
Yün + Kıl Ton 44
Et (Mezbaha Kesimleri) Ton 2.500
Deri Büyükbaş+Küçükbaş Adet 7.940
Bal Kg. 316.440
Bal Mumu Kg. 0
Yumurta* Adet 880.000
Kaynak: TÜİK 2011 (Not: *16.000 adet yumurta 1 ton kabul edilmiştir.)
Tablo 11: Tatlı Su Ürünleri Miktarları ve Türleri
Tatlı Su Ürünleri Miktar(Ton)
Alabalık 4,10
Kefal 2,70
Sazan 67,30
Yayın 3,50
Toplam 86,20
2.1.5.Tarımsal Destekleme
Tablo 12: 2010-2011-2012 Yılı Tarımsal Desteklemeleri (TL)
Desteklemenin Adı Toplam Destekleme Miktarı(2010) Toplam Destekleme Miktarı(2011) Toplam Destekleme Miktarı(2012)
Mazot Desteklemesi 2.035.926 2.316.980,10 -
Kimyevi Gübre Desteklemesi
Sertifikalı Tohum Ve Fidan
Desteklemesi 3.766 47.191,02 59.883,25
Süt Teşvik Primi 103.879,00 280.054 110.500
Suni Tohumlamadan Doğan
Buzağıların Desteklemeleri 94.380,00 176.172,2
Arılı Kovan Desteklemesi 117.366,00 147.672,00 189.240
Yem Bitkileri Desteklemeleri 1.567.259,47 2.007.784,64 2.341.590,21
Su Ürünleri Yetiştiriciliğinin
Desteklenmesi 270.347,00 170.626
Anaç Sığır Manda Desteklemesi 858.738,00 1.405.484,91
Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi 498.521,30 1.124.347,00
İyi Tarım Organik Tarım Desteklemesi 45.568,06 582.172,52 686.434,58
DAP Projeleri - 1.828.272,58
Tarımsal Yayın ve Danışmanlık 18.000,00 59.500,00 83.400
Hububat Destekleme Prim Ödemesi - 315.988,16
Besilik Sığır Desteklemesi - 21.960 114.900
TOPLAM 5.638.900 10.484.205,13 3.585.948,04
2.2.Hizmet Sektörü
2.2.1.Ulaştırma ve Altyapı
İlimiz, yüksek standartlı ve önemli bir yol olan E-97 Trabzon-Erzurum karayolu üzerinde bulunmaktadır. Karayolu ulaşımı dışında başka ulaşım ağı bulunmamaktadır. İlimizdeki toplam 1.781 km’lik karayolu ağının 187 km’si devlet yolu(178 Km'si Sathi Kaplama, 9 km'si Stabilize), 81 km'si İl yolu (73 km'si Sathi Kaplama, 4 km'si Stabilize, 4 km`si Toprak ve 1.513 km'si ise köy yolundan oluşmaktadır.
Tablo 13: İldeki Karayolu Durumu(Km)
Yol Durumu Devlet Yolu İl Yolu Köy Yolu Toplam
Sathi Kapl. 178 73 - 251
Asfalt-Beton - - 698 698
Stabilize 9 4 63 76
Toprak+Parke - 4 330 334
Hamyol - - 422 422
TOPLAM 187 81 1.513 1.781
2.2.2.Eğitim ve Sağlık
Bayburt ili eğitim ve öğretim açısından köklü bir geçmişe sahiptir. Osmanlı Devleti döneminde Yakutiye ve Mahmudiye gibi medreselerin kuruluş olması, Ahmed-i Zencani, Şeyh Veysi gibi âlimlerin ve Şair Zihni, Celali, Hicrani gibi şairlerin ilimizde yetişmiş olması Cumhuriyet döneminde eğitim ve öğretim düzeyinin yükselmesinin ilham kaynağını oluşturmuştur. Okullaşma oranının benzer büyüklükteki illere göre yüksek olduğunu söyleyebileceğimiz Bayburt’ ta eğitimde olan talep canlılığını korumaktadır.
İlimizde 6 Anaokulu(Mobil Anaokulu dâhil ) ile birlikte 43 Anasınıfı, 105 İlköğretim Okulu, 2 (Merkez ve Demirözü) Yatılı İlköğretim Bölge Okulu, 13 adet Genel ve Mesleki lise ile eğitim-öğretim hizmetleri yürütmektedir. Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarında (Anaokulu+Anasınıfı+İlköğretim+Ortaöğretim) 15.837 öğrenci öğrenimlerini sürdürmekte olup, İl genelindeki öğretmen sayısı ise 835’dır.Ayrıca İlimizde üstün yetenekli öğrencilerin yetiştirildiği Bilim Sanat Merkezi, Mesleki Eğitim Merkezi, Rehberlik Araştırma Merkezi ile Bayburt Eğitim Uygulama ve İş Eğitim Merkezi bulunmaktadır.
Tablo 14: 2012-2013 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILINDA İLİMİZ DÂHİLİNDE
OKUL, ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİ SAYILARI
OKUL TÜRÜ
Okul Sayısı
Yönetici Sayısı Öğretmen
Sayısı
Öğrenci
Sayısı
Anasınıfı 43 - 43 728
Anaokulu (Mobil Anaokulu Dahil ) 6 2 17 294
Birleştirilmiş Sınıf İlkokul 59 - 61 1097
İlkokul 32 16 245 4239
Ortaokul 29 59 354 4689
Ortaöğretim 13 45 260 4729
Diğer Kurumlar 7 16 13 -
TOPLAM 150 138 993 15927
Not: Anasınıfları Okul Sayısına Dâhil Değildir
Bayburt Üniversitesi:
Bayburt Üniversitesi, 31.05.2008 gün ve 26892 Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan 5765 sayılı kanun kapsamında (EK97. Madde) kurulmuş bulunmaktadır. Bu kanunun ilgili maddesinde;
Ek Madde 97 – Bayburt’ta Bayburt Üniversitesi adıyla yeni bir üniversite kurulmuştur.
Bu Üniversite;
a) “Rektörlüğe bağlı olarak yeni kurulan İktisadî ve İdarî Bilimler Fakültesi, Mühendislik Fakültesi ile Atatürk Üniversitesi Rektörlüğüne bağlı iken adı ve bağlantısı değiştirilerek oluşturulan ve Rektörlüğe bağlanan Bayburt Eğitim Fakültesinden,
b) Atatürk Üniversitesi Rektörlüğüne bağlı iken adı ve bağlantısı değiştirilerek oluşturulan ve Rektörlüğe bağlanan Bayburt Meslek Yüksekokulu ile Bayburt Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulundan,
c) Rektörlüğe bağlı olarak yeni kurulan Sosyal Bilimler Enstitüsü ile Fen Bilimleri Enstitüsünden, oluşur” hükmü yer almaktadır.
Bayburt Üniversitesinde 2011 yılsonu itibariyle 169 olan akademik personel sayısı 2012 yılsonu itibariyle 141 düşmüştür. Bu düşüşte öğretim Üyesi Yerleştirme Programı kapsamında yurtiçi ve yurtdışındaki üniversitelere eğitim almaya giden personel sayısı etkili olmuştur. 2011 yılsonunda 169 olan idari personel sayısı 2012 yılsonu itibariyle 185’e yükselmiştir. 2012-2013 eğitim-öğretim yılında toplam 5329 öğrenciye 33 öğretim üyesi olmak üzere 108 öğretim elamanı ile eğitim-öğretim hizmeti sunulmuştur.
İlimizde Bayburt Üniversitesinin kuruluş ve altyapı çalışmaları aralıksız devam etmektedir.
Ayrıca ilimizde yükseköğrenim kurumu olarak 2004-2005 eğitim-öğretim yılında eğitime başlamış olan Polis Meslek Yüksekokulu bulunmaktadır. 2012-2013 eğitim-öğretim yılında 466 öğrenci Polis Meslek Yüksekokulunda eğitim öğretimine devam etmiştir.
Kredi Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğüne bağlı 500 kişilik Bayburt yurt inşaatı 2006 yılında tamamlanarak hizmete açılmış olup kız ve erkek bloklarında 72 kız öğrenci 72 erkek öğrenci olmak üzere 144 öğrencilik kapasite artışına gidilmiş; 292 kız ve 292 erkek olmak üzere 584 öğrenci kapasiteye ulaşılmıştır. Ayrıca şehir merkezi kız yurdunda 32 kişilik kapasite artışı yapılarak 212 öğrenci kapasitesiyle yüksek öğrenim öğrencilerinin hizmetine sunulmuştur. Ayrıca Bayburt SYDV’na ait olan eski fen lisesi pansiyonu Aralık 2010 ayı itibariyle Kredi Yurtlar Müdürlüğüne devredilmiş; d blok ismiyle 145 kişilik erkek öğrencinin barınma ihtiyacı için kullanılmaya başlamıştır. 2011 yılı itibari ile Bayburt Kredi ve Yurtlar kurumuna ait yurtların toplam kapasitesi 941’dir.
Tablo 15: İLDE ORTA ÖĞRETİMDEN YÜKSEKÖĞRETİME GEÇİŞ BİLGİLERİ
Yıllar Ortaöğretimden Mezun Olan Öğrenci Sayısı ÖSS’ye Katılan ÖSS’ye Yerleşen Yüksek Öğrenime Geçiş Oranı (%)
2003 525 559 135 24
2004 774 811 113 14
2005 652 641 103 16
2006 786 736 100 14
2007 789 671 99 15
2008 256 225 108 48
2009 658 649 285 44
2010 693 667 267 40
2011 831 832 309 37
2012 856 826 307 37
Sağlık
Sağlık hizmetleri Bayburt’ ta çok özel bir konuma sahiptir. Fiziki darlığa ve çeşitli yokluklara rağmen eldeki imkânlar çok ciddi yatırımlarla değerlendirilmiştir. Şu anda büyük sağlık merkezlerinde bile zor yapılan ameliyatlar Bayburt Devlet Hastanesinde yapılabilir hale getirilmiştir. Bayburt Devlet Hastanesi Ameliyathaneleri, yoğun bakım ve diyaliz üniteleri, röntgen hizmetleri ile çok büyük bir çalışma içerisindedir.
Bayburt’ tan, çok özel durumlar dışında il dışındaki hastanelere hasta gönderilmemektedir. Türkiye’nin en modern hastanelerinden biri olan 100 yataklı Devlet hastanesi 1999 yılında hizmete açılmıştır. 10 Daireli Lojman İnşaatı bitirilerek hizmete açılmıştır.
İlimizde Devlet Hastanemizin yanı sıra Verem Savaş Dispanseri, AÇS – AP Merkezi Halk Sağlığı Laboratuarı, Diyaliz Ünitesi, Sağlık Meslek Lisesi, 20 Sağlık Ocağı ve 47 Sağlık Evi hizmet vermektedir. İlimizde Sağlık hizmetlerinde gerekli altyapı büyük çalışmalar sonucu tamamlanmıştır. Şu anda ilimizin sağlık konusunda en büyük eksikliği personel sıkıntısıdır. Şu anda ilimizin sağlık konusunda en büyük eksikliği personel sıkıntısıdır. Halen ilimizde 12 uzman hekim, 40 pratisyen hekim, 4 diş hekimi, 41 sağlık memuru, 84 hemşire, 60 ebe ile hizmetler eksiksiz olarak sürdürülmektedir.
Sağlık Meslek Lisesi de yurdun dört bir yanından alıp yetiştirdiği öğrencileri ile Sağlık alanında ihtiyaca cevap vermeye çalışmaktadır.
2.2.3.Turizm
Tablo 16: 2012 Turizm Verilerine Göre Bayburt
Yerli Turist Sayısı 21.000 kişi
Yabancı Turist Sayısı 1.500 kişi
Toplam 22.500 kişi
Toplam Geceleme Sayısı (yıllık) 105.525
Mevcut Yatak Sayısı 474
Yatak Talebi 2.224
İlave Yatak Sayısı 1.750
Kaynak: Artvin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Ortalama Geceleme Sayısı 4.69 (TMP) alınmıştır.
2.3. Sanayi Sektörü
Bayburt İli çok eski bir transit ticaret yolu olan Trabzon-Tebriz arasındaki Baharat ve İpek Yolu’nun bir durağıdır. Ekonomisi tarım, hayvancılık ve ticaret ağırlıklıdır. Tarım dışında kalan ekonomik yapısı, üretim yolu ile satışa arz şeklinde değil de, il dışından getirip satmak yolu ile ticaret biçimindedir.
İlimiz sanayi yönünden oldukça geri kalmıştır. Mevcut sanayi tesislerinin bir kısmı işletme ve yatırım sermayesi yetersizliği nedeniyle kapanmıştır. Çalışır durumdaki tesisler ise düşük kapasite ile üretimlerine devam etmektedir.
İl sanayisi tarım ve hayvancılığa bağlı olarak gelişmiştir. Peynir-tereyağı fabrikası, tuğla, kiremit, un fabrikaları, et kombinası belli başlı sanayi kuruluşlarıdır. El dokuma tezgâhları, gelişen teknoloji karşısında kaybolmaktadır. (T.C. Bayburt Valiliği, Brifing Dosyası (Ağustos 2013))
2.4.Madencilik ve Enerji
Ticaret ve sanayinin gelişmediği, tarım ve hayvancılığın ekonomiyi canlandırmadığı, el sanatlarının ve dokuma işlerinin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu Bayburt, içine kapanan bir il görünümündedir. Kentleşme sürecine yönelik altyapı çalışmalarına yerel yönetimler tarafından önem verilmemesinin yanı sıra sosyal yardımlarla atıl durumda bırakılan Bayburt halkı göçü, çare olarak görmektedir. Oysa Bayburt sahip olduğu jeolojik yapı gereği başta endüstriyel hammaddeler ile metalik madenler için uygun bir ortam sunmaktadır. Bununla birlikte bilinen maden yataklarının sayısı oldukça azdır. İlin önemli endüstriyel hammadde oluşumları; başta Bayburt Taşı, zeolit, kuvarsit, açık ve koyu bej renkli ve resifal özellikli jura kireçtaşları, oniks ve traverten oluşumlarıdır. Metalik madenler olarak bakır, altın, krom yatak ve zuhurlarıdır. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından Bayburt ilinde çeşitli maden potansiyelleri belirlenmiş olup söz konusu madenlerle ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir.
Bayburt Taşı: Bayburt Valiliğinin talebi üzerine 2005 yılında Bayburt ili ve civarında Bayburt Taşına yönelik etüt gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada taşın fiziksel, kimyasal özellikleri ve rezervi belirlenmiştir. Bölgede Toptepe, Sırataşlar, Konakdağ, Gevenli, Gümüş, Damla sahalarında yaklaşık %5 blok verimli 2,5 milyon ton taş rezervi vardır. Bu taş Bayburt tüf ve tüfitleri il ekonomisinde, özellikle yapı taşı olarak kullanılması ile ticari bir öneme sahiptir. Taşın atıkları çimento sektöründe tras olarak ve eskitilerek ve dekoratif amaçlı inşaatlarda kullanılmaktadır.
Oniks: Bayburt-Merkez-Yaylapınar (Lüsünk) köyünde oniks yataklanması vardır. Saha özel sektör tarafından işletilmektedir.
Traverten: Bayburt-Merkez-Yaylapınar (Lüsünk), Kıratlı-Gez köy civarlarında traverten sahaları vardır. Özel sektör tarafından bu yataklar zaman zaman işletilmektedir. Bayburt-Demirözü, Çakırözü’nde karbonat kökenli mermer ve mıcır sahaları özel sektör tarafından işletilmektedir.
Zeolit: 2007-2008 yılında Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından Bayburt-Merkez-Danişment ve Çayıryolu’nda bulunan ruhsat sahalarında zeolit amaçlı çalışmalar yürütülmüştür. Üç sahada toplam 88 milyon ton görünür zeolit rezervi belirlenmiştir. Ağırlıklı olarak çimentoda tras olarak kullanıma uygundur.
Kuvars-Altın: 2007-2010 yılları arasında bölgede yürütülen çalışmalarda %97,25SiO2 içerikli 169600 ton kuvars ve aynı sahada 521 ppb tenörlü toplam 40.700 ton görünür altın rezervi belirlenmiştir. Düşük tenörlü küçük rezervli bu yatak, buluculuğu alınarak Maden İşleri Genel Müdürlüğüne devredilmiştir.
Bayburt ilindeki metalik madenler bakır ve krom yatak ve zuhurlarıdır. Merkez-Helvaköy ve Anzarya bakır sahasında 200.000 ton potansiyel kaynak belirlenmiştir. %15-45 Cr2O3 tenörlü Merkez (Kopdağı) krom sahasının görünür ve muhtemel rezervi 360.000 tondur.
İlde bulunan endüstriyel hammadde yatakları ise şu şekildedir: Demirözü ilçesinde A12O3 içerikli 22 ile 31 arasında değişen toplam 386.100 ton görünür. Ne muhtemel kil, Merkez ve Aydıntepe ilçelerinde %5 blok verimli 2.535.729 ton görünür, 643.000 ton muhtemel ve 599.200 ton mümkün mermer rezervi tespit edilmiştir.
2012 yılında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, bağlı ve ilgili kuruluşları ile elektrik ve doğalgaz sektöründe faaliyet gösteren dağıtım şirketleri tarafından, Bayburt ili ve çevresinde onlarca proje gerçekleştirilmiştir. Tüm bu projeler için 2012 yılında Bayburt iline elektrik sektöründe 6.698.116 TL, petrol ve doğalgaz sektöründe 2.242.816 TL değerinde yatırım yapılmıştır. Madencilik alanında ise 117.756 TL değerinde yatırım gerçekleşmiştir. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından Bayburt ilinin de içinde bulunduğu alanda “1/25.000 Ölçekli Haritaları Güncellenmesi” çalışmaları kapsamında 2 adet proje yürütülmektedir. (Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, http://www2.tbmm.gov.tr/d24/7/7-21045c.pdf (Mayıs 2013))
2.5.Dış Ticaret
2011 TUİK verilerine göre 3.461,00 dolar İthalatla 81 il içerisinde 75. sırada kalmıştır. Aynı yıl içerisinde 3.240,00 dolar ihracat yaparak 81 il içerisinde 75. sırada yer almıştır.
2.5.1.İhracat
2012 Yılı Bayburt İli Toplam İhracat: 347.543 $
2012 Yılı DOKAP Bölgesi Toplam İhracat: 2.499.109.892 $
2012 Yılı Türkiye Geneli Toplam İhracat: 152.461.736.536 $
Bayburt İlinin 2012 Yılında Yapılan İhracat Rakamlarına Göre İlk Beş Sektörü:
1- Kauçuk ve kauçuktan eşya: 277.367 $
2- Plastikler ve mamulleri: 32.998 $
3- Motorlu kara taşıtları ve parçaları: 12.006 $
4- Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı: 10.524 $
5- Örme giyim eşyası ve aksesuarı: 7.294 $
2.5.2.İthalat
2012 Yılı Bayburt İli Toplam İthalat: 5.145.170 $
2012 Yılı DOKAP Bölgesi Toplam İthalat: 1.386.328.295 $
2012 Yılı Türkiye Geneli Toplam İthalat: 236.545.140.909 $
Bayburt İlinin 2012 Yılında Yapılan İthalat Rakamlarına Göre İlk Üç Sektörü:
1- Kauçuk ve kauçuktan eşya: 4.625.917 $
2- Motorlu kara taşıtları, traktör, bisiklet, motosiklet ve diğer: 519.120 $
3- Plastikler ve mamulleri: 133 $
Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sırası(2011): 64
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
3.BAYBURT İLİNİN EKONOMİK YAPISININ TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİNDEKİ PAYI
3.1.Tarım Sektörü
3.1.1.Tarımsal Arazi Varlığı
Tablo 17: Arazi Dağılımı
Cinsi ve Kullanım Şekli
Türkiye
Bayburt
Bayburt / Türkiye Oranı (%)
Miktarı(ha) % Miktar(ha) %
Tarım Arazisi 27.699.004 35,60 131.995 35,30 0,477
Çayır-Mera 14.617.000 18,79 216.362 57,87 1,480
Orman-Funda ve Çalılık 23.468.463 30,17 14.631 3,91 0,063
Diğer Araziler* 12.012.661 15,44 10.912 2,92 0,091
Toplam 77.797.128 100,00 373.900 100,00 0,481
*Kullanılmayan alanlar, su yüzeyleri, yerleşim alanları
Tablo 18: Ekili Dikili Alanların Dağılımı (2011)
Tarım Alanları(ha)
Türkiye
Bayburt Bayburt / Türkiye Oranı (%)
Meyve Alanı 3.091.136 44 0,001
Nadas Alanı 4.017.197 19.289 0,048
Sebze Alanı 809.642 164 0,020
Tarla Ürünleri 15.712.089 60.815 0,387
İşlenmeyen Alan 4.068.941 51.683 1,271
Toplam 27.699.004 131.995 0.477
3.1.2.Bitkisel Üretim
Tablo 19: Tarla Ürünleri Ekilen Alan, Verimi, Üretimi (2011)
Ürün Adı Türkiye Bayburt Bayburt / Türkiye Oranı (%)
Ekili Alan(dekar) Üretim
(ton) Verim (kg/da) Ekili Alan(dekar) Üretim
(ton) Verim
(kg/da) Ekili alan(da) Üretim (ton)
Arpa (Diğer) 26.521.795 6.970.000 264 91.680 18.804 205 0,35 0,27
Buğday (Diğer) 67.580.000 17.950.000 267 216.880 46.935 216 0,32 0,26
Çavdar 1.276.530 365.750 287 17.110 4.660 272 1,34 1,27
Fasulye (Kuru) 946.254 200.673 212 730 102 140 0,08 0,05
Fiğ (Dane) 823.162 107.844 131 4.600 782 170 0,56 0,73
Fiğ (Yeşil Ot) 4.754.756 4.442.017 934 56.150 39.061 696 1,18 0,88
Korunga (Yeşilot) 1.536.445 1.571.606 1023 67.700 41.065 606 4,41 2,61
Mercimek (Yeşil) 225.248 25.952 116 1.000 123 123 0,44 0,47
Mısır (Dane) 5.890.000 4.200.000 717 2 0 0,00 0,00
Mısır (Silajlık) 3.007.969 13.294.380 4.445 8.260 37.170 4.500 0,27 0,28
Nohut 4.464.129 487.477 122 340 32 94 0,01 0,01
Patates (Diğer) 1.429.849 4.613.071 3.260 9.750 22.038 2.260 0,68 0,48
Şekerpancarı 2.972.648 16.126.489 5.488 6.440 26.027 4.045 0,22 0,16
Tritikale (Dane) 297.829 103.797 350 7.460 2.234 299 2,50 2,15
Yonca (Yeşil Ot) 5.585.525 12.076.159 2162 120.000 65.214 543 2,15 0,54
Yulaf (Dane) 858.626 218.040 254 48 5 104 0,01 0,00
Toplam 128.170.765 82.753.255 15.913 608.150 304.252 12.428 0,47 0,37
Tablo 20: Türkiye’de ve Bayburt İlinde Meyveliklerin Alanı, Meyve Üretimi ve Ağaç Alanı(2011)
Üretim Yeri Ürün Adı Toplu meyvelik alanı (dekar) Üretim (ton) Ağaç başına ortalama verim (kg) Meyve veren yaşta ağaç sayısı Meyve vermeyen yaşta ağaç sayısı Toplam ağaç sayısı
Türkiye Armut 209.020 386.382 39 9.784.301 2.420.950 12.205.251
Elma 242.638 312.232 34 9.153.243 6.998.627 16.151.870
Bayburt (Merkez) Armut 85 149 90 1.660 2.610 4.270
Elma 358 1.476 230 6.419 11.495 17.914
Bayburt / Türkiye Oranı (%) Armut 0,04 0,04 230,77 0,02 0,11 0,03
Elma 0,15 0,47 676,47 0,07 0,16 0,11
Tablo 21: Sebze Ürünleri Üretim Miktarları (2011)
Sebzeler Türkiye Bayburt Bayburt/Türkiye Oranı(%)
Ürün adı Ton Ton Ton
Biber (Sivri) 879.846 18 0,002
Balkabağı 93.099 147 0,158
Havuç 602.078 71 0,012
Domates (Sofralık) 7.573.431 1.018 0,013
Hıyar (Sofralık) 1.605.319 345 0,021
Fasulye (Taze) 614.948 292 0,047
Ispanak 221.632 36 0,016
Lahana (Beyaz) 498.073 1.267 0,254
Marul (Kıvırcık) 138.466 2 0,001
Marul (Göbekli) 217.378 11 0,005
Maydanoz 54.956 1 0,002
Soğan (Taze) 153.823 107 0,070
Toplam 12.653.049 3.315 0,026
Tablo 22: Bayburt İlinde Örtü Altı Alanları ve Örtü Altı Üretim Miktarı (2011)
Örtü Altı Alan Toplam Alan (dekar) Cam Sera (dekar) Plastik Sera (dekar) Yüksek Tünel (dekar) Alçak Tünel (dekar) Üretim Domates (ton) Üretim (Hıyar) (ton) Üretim Toplam (ton)
Türkiye 599.612 78.190 238.542 107.232 175.648 737.453 324.870 1.062.323
Bayburt 22 0 0 22 0 80 140 220
Bayburt/ Türkiye Oranı (%) 0,004 0,000 0,000 0,021 0,000 0,011 0,043 0,021
3.1.3.Hayvan Varlığı
Tablo 23: Bayburt İlinin Hayvan Varlığı ve Türkiye İçindeki Payı (2012)
Büyükbaş
Sığır
Bayburt
Türkiye Bayburt / Türkiye Oranı (%)
Kültür 10.251,00 4.836.547,00 0,21
K.Melez 73.032,00 5.120.621,00 1,43
Yerli 2.144,00 2.429.169,00 0,09
Sığır 85.427,00 12.386.337,00 0,69
Manda 587,00 97.632,00 0,60
Büyükbaş Toplamı 86.014,00 12.483.969,00 0,69
Küçükbaş Koyun 50.903,00 25.031.565,00 0,20
Kıl Keçisi 7.747,00 7.277.953,00 0,11
Küçükbaş Toplamı 58.650,00 32.309.518,00 0,18
Tek Tırnaklı At 273,00 151.230,00 0,18
Eşek 90,00 199.496,00 0,05
Tek Tırnaklı Toplamı 363,00 350.726,00 0,10
Küçük Evcil Tavuk 42.000,00 237.873.469,00 0,02
Hindi 2.550,00 2.536.330,00 0,10
Ördek 730,00 382.223,00 0,19
Kaz 1.100,00 679.516,00 0,16
Küçük Evcil Toplamı 46.380,00 241.498.538,00 0,02
Arıcılık 23.655,00 6.011.332,00 0,39
3.1.4.Hayvansal Üretim
Tablo 24: Hayvansal Üretim Varlığı (2012)
Üretimin Cinsi Birim Türkiye Geneli Bayburt Bayburt / Türkiye Oranı (%)
Süt Ton 13.802.428 47.000 0,34
Yün + Kıl Ton 49.840 44 0,88
Et (Mezbaha Kesimleri) Ton 776.915 2.500 0,32
Deri Büyükbaş+Küçükbaş Adet 9.312.658 7.940 0,09
Bal Kg. 94.245.000 316.440 0,34
Bal Mumu Kg. 4.235.000 0 0,00
Yumurta* Adet 12.954.686.000 880.000 0,01
Kaynak: TÜİK 2011 (Not: *16.000 adet yumurta 1 ton kabul edilmiştir.)
Tablo 25: Su Ürünleri Yetiştiricilik Miktarı (Alabalık-İç Su) (2011)
Türkiye Bayburt Bayburt / Türkiye Oranı (%)
Miktar(ton) Miktar(ton)
100.239,00 181 0,18
Tablo 26: Tatlı Su Ürünlerinin Avlandıkları İller ve Türleri (2011)
Tatlı Su Ürünleri Türkiye Bayburt Bayburt / Türkiye Oranı (%)
Miktar (Ton) Miktar (Ton)
Alabalık 518,50 4,10 0,79
Kefal 1.325,30 2,70 0,20
Sazan 9.998,10 67,30 0,67
Yayın 946,10 3,50 0,37
Toplam 13.842,50 86,20 0,62
SONUÇ
Bayburt ilinin ekonomik yapısını araştırmaya yönelik olarak yapılan çalışmamızda ulaşılan sonuçları şöyle özetlemek mümkündür.
Bayburt ili coğrafi olarak Karadeniz Bölgesi’nde bulunan ama Doğu Anadolu Bölgesi’nin özelliklerini yansıtan bir ildir. Bayburt ilinin Karadeniz Bölgesi ile Doğu Anadolu Bölgesi arasında her yönüyle bir geçiş özelliği gösterdiği belirtilir. Bayburt hem iklim hem ekonomik kültür, hem de sosyal kültür itibariyle Doğu Anadolu’nun tam bir parçasıdır. İster iklim verilerini alın ister zirai faaliyetleri değerlendirin ve isterseniz folklorik unsurlara bakın büyük ölçüde Doğu Anadolu’nun izlerini görürsünüz.
Bayburt ekonomisinde tarım ve hayvancılık büyük rol oynamaktadır. Bayburt’ta arazinin büyük bir kısmı kıraçtır ve arazinin verimi düşüktür. Genel olarak makine ile tarım yapılmakta ve tek mahsul alınmaktadır. Tarımda girdilerin yüksek olması gelir düzeyini düşürmektedir. Arazi yapısında ve sulamada yaşanan olumsuzluklar nedeniyle kısıtlı bir alanda sebze ve meyvecilik yapılabilmektedir. Bu nedenle de İl halkının meyve ve sebze ihtiyacı genelde diğer illerden karşılanır. Başlıca üretilen ürünler hububat, şekerpancarı, patates, soğan ve lahana olmakla birlikte üretim düzeyi ihtiyacı karşılamakta yetersiz kalmaktadır. İldeki hayvan varlığı ve hayvansal üretim tablolar aracılığıyla gösterilmiştir.
İl sanayisi, tarım ve hayvancılığa bağlı olarak gelişmiştir. Peynir-tereyağı fabrikası, tuğla, kiremit, un fabrikaları, et kombinası belli başlı sanayi kuruluşlarıdır. El dokuma tezgâhları, gelişen teknoloji karşısında kaybolmaktadır.
Bayburt sahip olduğu jeolojik yapı gereği başta endüstriyel hammaddeler ile metalik madenler için uygun bir ortam sunmaktadır. Bununla birlikte bilinen maden yataklarının sayısı oldukça azdır. İlin önemli endüstriyel hammadde oluşumları; başta Bayburt Taşı, zeolit, kuvarsit, açık ve koyu bej renkli ve resifal özellikli jura kireçtaşları, oniks ve traverten oluşumlarıdır. Metalik madenler olarak bakır, altın, krom yatak ve zuhurlarıdır.
Ticaret ve sanayinin gelişmediği ilde tarım ve hayvancılık başlangıçtan beri ekonomiyi sürükleyici bir rol oynamıştır. Bu yüzden Türkiye ekonomisine katkısı da daha çok tarım ve hayvancılık alanlarında olmuştur. Son bölümde verilen grafiklerle Bayburt’un tarım ve hayvancılık alanında Türkiye ekonomisine sağladığı katkılar sayısal veriler doğrultusunda somutlaştırılmıştır.
KAYNAKÇA
⦁ T.C. Bayburt Valiliği ⦁ http://www.bayburt.gov.tr/Default.aspx?module=customPages⦁ &⦁ id=f6806c3c-1ff2-4a81-966e-0ec48b25925c (2013)
⦁ T.C. Bayburt Valiliği, Brifing Dosyası (Ağustos 2013)
⦁ T.C. Bayburt Valiliği, Tarımsal Yapı Dosyası (2013)
⦁ TÜİK, http://www.tuik.gov.tr/ilGostergeleri/iller/BAYBURT.pdf (2011)
⦁ http://www.cografya.gen.tr/tr/bayburt/nufus.html (2007-2011)
⦁ http://www.bayburtmedya.com/index.php/template/lorem-ipsum/cografikonumu (2010)
⦁ http://bayburtum.wordpress.com/category/bayburt-tasi/ (Nisan 2009)
⦁ http://www.mta.gov.tr/v2.0/bolgeler/trabzon/index.php?id=bayburt-maden (2012)
⦁ Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, http://www2.tbmm.gov.tr/d24/7/7-21045c.pdf (Mayıs 2013)
⦁ http://www.nkfu.com/bayburt-ili-hakkinda-bilgi/ (2013)
